AMUZ eert Josquin des Prez
Vanavond opent het Huelgas Ensemble onder leiding van Paul Van Nevel de nieuwste editie van het Festival van Vlaanderen Antwerpen, sinds jaar en dag bekend als Laus Polyphoniae. En natuurlijk is deze editie volledig gewijd aan grootmeester Jossequin Lebloitte dit Desprez, aangezien deze net vijf eeuwen geleden in Condé-sur-Escaut overleed. De renaissancecomponist werd in Doornik geboren en wordt daarom wel eens een Frans-Vlaming genoemd, maar recent wetenschappelijk onderzoek maakt duidelijk dat hij in heel Europa aan het werk was: in Kamerijk (Cambrai) en Aix-en-Provence, in Milaan, Rome en Ferrara, in Parijs, in Wenen en zelfs in Spanje. Het concert van vanavond speelt alvast in op de veelzijdigheid van Josquin: naast het zesstemmige Sanctus uit de beroemde Missa Malheur me bat is er ook ruimte voor het twaalfstemmige Mariamotet Inviolata, integra et casta es als voor een driestemmig Frans rondeau als La plus des plus; het concert gaat ook live via Klara.
Josquin kan ongetwijfeld worden beschouwd als een van de meesters van de polyfone miscyclus.
Ordinarium
In de late middeleeuwen had de polyfone mis zich een van de belangrijkste genres van de Europese muziek ontwikkeld. In het meerstemmige misordinarium – het Kyrie, Gloria, Credo, Sanctus en Agnus Dei – konden componisten al hun compositorische talent en vernuft in een muzikale eenheid etaleren. Josquin werd al bij leven als een meester van het genre beschouwd. Zijn missen werden gekopieerd in tientallen handschriften, die over heel Europa werden verspreid. Vanaf 1502 wijdde de Italiaanse drukker Ottaviano Petrucci ook meerdere drukken aan de missen van des Prez en later volgden in Duitsland nog verschillende uitgaven. Omdat componisten vaak dezelfde tekst toonzetten en er verschillende missen met soortgelijke titels waren, is veel verwarring ontstaan over het auteurschap van talloze werken. Een boutade onder specialisten luidt dan ook: Straks beweren ze nog dat Josquin maar drie stukken heeft geschreven!
Na zijn dood werden niet minder dan 33 miscycli aan Josquin des Prez toegeschreven.
Josquin Research Project
Van de 33 missen die ooit aan Josquin werden toegeschreven, kan slechts een fractie echt van de hand van de componist kan zijn. In een kritisch essay op de Josquin-canon in het programmaboekje van deze Laus Polyphoniae bevestigt Stanfort University-professor Jesse Rodin van het Josquin Research Project de gangbare opvatting dat slechts twaalf missen zeker van de hand van de grootmeester zijn. Alamire Foundation en AMUZ hebben nu de krachten gebundeld om deze twaalf missen in zogeheten docu-concerten voor te stellen. Verschillende ensembles voeren de missen uit en meerdere vakspecialisten lichten de composities toe. De thema’s die daarbij aan bod komen, zijn onder andere de problematische datering van de missen, het muzikale materiaal dat aan de grondslag ligt, specifieke compositietechnieken die Josquin hanteerde, of een bijzondere receptiegeschiedenis van het betrokken werk.
Het œuvre van Josquin komt niet alleen in de voormalige Antwerpse Augustijnerkerk tot leven, maar ook in de huiskamer.
Corona
De mogelijkheid om de concerten lijfelijk bij te wonen bestaat, maar is omwille van de coronamaatregelen nog altijd beperkter dan tevoren, maar alle concerten zijn ook live vanuit de woonkamer te volgen. Dat is evenzeer het geval met drie topconcerten vanop internationale podia: er is een concert van Stillo Antico op maandag 25 augustus vanuit de kathedraal van het Engelse York, ’s anderendaags treedt Bleu Heron op in Boston in de Verenigde Staten en daags voor de sterfdatum van Josquin, woensdag 26 augustus, is het Japanse Vocal Ensemble Cappella te horen vanuit de moderne Heilige Mariakathedraal van de Japanse hoofdstad Tokio. Telkens wordt een volledige mis van Josquin Des Prez ten gehore gebracht. En in AMUZ komende de eerstvolgende dagen alle usual suspects met Josquin-programma’s langs: naast het Huelgas Ensemble zijn dat onder meer de Cappella Pratensis, Vox Luminis en de Ratas del viejo Mundo.
