Christine Perdotti over Jezus’ omgang met vrouwen

De Franse journaliste en schrijfster Christine Perdotti was onlangs in Kortrijk voor een lezing in de reeks Connaissance et Vie. Perdotti wist vorig jaar het aloude Franse weekblad Témoignage chrétien te reanimeren en schreef – naast talloze ‘progressief-katholieke’ romans onder het pseudoniem Pietro De Paoli – onder meer ook Jésus, l’homme qui préférait les femmes (Albin Michel, 2018). Haar lezing was aangekondigd als een analyse van de risico’s en kansen voor het christendom in de 21ste eeuw. Want hoewel de feministe soms uitermate kritisch is voor de katholieke Kerk, blijft zij volop geloven in de profetische kracht van het Evangelie.

Jezus bevrijdde alle mensen die geknecht werden en dus bij uitstek ook de vrouwen. Christine Perdotti

Dat Jezus in de evangelies de vrouwen bevrijdde, daar kun je onmogelijk naast kijken – al hebben veel exegeten, allemaal mannen, dat wel vaak gedaan, zegt Perdotti. Jezus’ houding tegenover vrouwen stond haaks op de gebruiken en gewoontes van zijn tijd en van lange tijd daarna. Als Jezus’ leerlingen aandacht hadden voor een vrouw, was dit hoogstens omdat zij hen in de weg liep – denk aan hun reactie tegenover de Kanaänitische vrouw uit het 15de hoofdstuk van het Matteüsevangelie. Maar Jezus richtte het woord tot de vrouwen die Hij ontmoette, Hij interesseerde zich voor hen, Hij liet zich door hen raken – zowel in figuurlijke als in letterlijke zin, en dit laatste was toen heel ongebruikelijk.

Overspelige man

Jezus bevrijdde de vrouw van het gezag van de man, zegt Perdotti. Als Hij zich – zoals bijvoorbeeld in Marcus 10 – uitspreekt tegen het gebruikelijke recht van de man om zijn vrouw met een scheidingsbrief te verstoten, dan is het omdat deze vrouwen bij gebrek aan zoon of broer om het voor hen op te nemen, vaak op straat terechtkwamen, waar ze alleen via prostitutie konden overleven. Ook in de perikoop over voor de overspelige vrouw (Johannes 8) neemt Jezus het op voor de vrouw. Let er trouwens op dat er nergens sprake is van tweede persoon die bij dat overspel betrokken was, lacht Perdotti. Wellicht was dat een man.

Die emancipatorische kracht van het Evangelie is een van de verklaringen voor het succes van het christendom in de eerste eeuwen. Perdotti wijst erop dat de christenen bijvoorbeeld aan de basis liggen van de afschaffing van de slavernij. In de Bijbel werd de slavernij nog niet afgeschaft, maar de slaaf werd – zoals al wie geknecht werd – door Jezus en zijn volgelingen wel bevrijd. Daarnaast is ook de aandacht voor kwetsbaarheid volgens Perdotti een profetisch element in de christelijke boodschap: de idee dat ook de zwakke, de zieke of de gehandicapte een waardig leven mag leiden - denken we aan Jezus de blindgeborene bevrijdde in plaats van zijn ouders te beschuldigen (Johannes 9).

Zusterlijkheid

En toen de verrezen Jezus aan de vrouwen verscheen, vroeg Hij hun uitdrukkelijk aan zijn broeders en zusters te vertellen wat ze gezien hadden (Joh 20, 17). Het is de eerste keer in dit evangelie dat Jezus het niet over leerlingen of vrienden heeft, maar over broeders en zusters, stipt Perdotti aan. Deze onderlinge ‘broeder- en dus ook zusterlijkheid’ is fundamenteel voor de evangelische profetie, mijns inziens minstens evenveel als de verhouding met een ‘God Vader’. Hebben we niet ten onrechte te veel nadruk gelegd op verticale dimensies in de Kerk en te weinig op de onderlinge broeder- en zusterlijkheid van het Volk van God?

Als er één verbod in het evangelie met klem verdedigd wordt, is het wel: ‘Noem niemand op aarde vader’ (Mt 23, 9). Christine Perdotti

Uitweg uit crisis

De bevrijdende kracht van het Evangelie en de broeder- en zusterlijkheid zijn voor Perdotti de twee profetische waarden waar de Kerk opnieuw bij moet aansluiten, wil ze de crisis te boven komen waar ze onder gebukt gaat. Perdotti is niet mals in haar analyse van die crisis. De Kerk heeft de moderniteit aanvankelijk afgewezen. Ze is zich echter wel nog bezig blijven houden met het privéleven van de mensen, waardoor ze vele westerse vrouwen van zich heeft afgekeerd. Wordt een geloofssysteem niet bij uitstek door de moeders doorgegeven? Was het niet voorspelbaar dat de vrouwen, aan wie een levensvreemde Kerk kwam zeggen wat ze in het echtelijk bed wel of niet mochten, zich niet langer van deze taak kweten?

Misbruik

Perdotti begrijpt niet hoe de verdedigers van de encycliek Humanae vitae niet beseften dat ze minstens een veldslag te laat kwamen. Toen de Franse regering – niet eens om religieuze redenen- na de Eerste Wereldoorlog maatregelen nam tegen anticonceptie en abortus, hadden die al niets uitgehaald. Daar komt bij dat de Kerk intussen vergeleken kan worden met een multinational die zijn middenkaders niet meer ingevuld krijgt. En als kers op de taart is er het misbruik: misbruik van kinderen en kwetsbare vrouwen is sowieso een schandaal, maar dit misbruik situeert zich bovendien in een Kerk die wel meende zich te moeten moeien met het intieme leven van de gelovigen. En die dat misbruik veel te lang heeft toegedekt!