Flor Peeters in zijn Kampdagboek: 'Leven, leven, leven, moet ik!'

De annulatie van alle publieke evenementen voor de viering van 75 jaar bevrijding op 8 mei is een extra argument om Flor Peeters’ Mijn triomf van de wil te lezen, een verbijsterend relaas over 40 maanden kampleven in Sachsenhausen en een hartstochtelijke veroordeling van iedere vorm van totalitarisme, schrijft Tertio-redactrice Frederique Vanneuville in haar recensie.

De diepe inzinking van midden 1942 heb ik bedwongen, ik heb me door de eerste aderontstekingen geworsteld, ik heb een dubbele waterpleuritis overwonnen. Maar stilaan ontwikkelt zich over heel mijn onderlichaam een vochtig eczeem, schrijft Flor Peeters (1909-1989) over zijn situatie na vier maanden gevangenis en 25 maanden kampleven. Dat hij nog eens 15 maanden later ook nog de geallieerde bombardementen, de dodentocht en de gevaarlijke chaos na de bevrijding overleeft, is zonder meer een mirakel. Een dagboek bijhouden was al die tijd niet mogelijk. Maar Peeters bereidde vanaf halfweg 1944 zijn 40 maanden in Oranienburg voor door in zijn hoofd de vele gebeurtenissen sinds zijn aanhouding te ordenen en de verhalen uit te werken. Daardoor kon hij na de bevrijding onmiddellijk het schrijfwerk aanvatten en verscheen het boek al in 1946.

De combinatie van scherpe analyses van het nazisysteem, levendige beschrijvingen van hoe het er in Sachsenhausen in het algemeen aan toe ging en persoonlijke ervaringen maakt het tot een uniek document en een echte pageturner.

Nationaalsocialisme = bolsjewisme

De latere hoogleraar geopolitiek, politieke leerstelsels en diplomatie aan de Rijksuniversiteit Gent was een politieke gevangene. Als overtuigd christendemocraat en onderzoeker van het nationaalsocialisme had hij in meerdere academische publicaties scherp uitgehaald naar vormen van absoluut machtsstreven en totalitaire regimes, zoals in zijn boek Het bruine bolsjewisme (1937). Wezenlijk is er geen verschil tussen nationalisme en bolsjewisme, argumenteert hij dan ook tegen een communistische medegevangene. Elke staatsvorm is goed wanneer de mensen goed leven. De beste politieke en sociale orde zal niet deugen als zij de lering van Christus miskent of misprijst. De ander haakt af. Tegen zoveel bekrompenheid kan hij niets beginnen, schrijft Peeters ironisch.

Geloof, familie en vaderland

De man die al doctoraten in de klassieke filologie en de wijsbegeerte en een kandidatuur in de rechten had behaald, moest zich staande zien te houden in een omgeving waar leven moeilijker is dan sterven, waar alleen de sterkste karakters konden weerstaan en de zwakkeren al na enkele maanden veranderden in stompzinnige, gebrutaliseerde werkbeesten. Zijn geloof en wilskracht sleurden hem erdoor.

Opgeven? Neen! Leven moet ik, voor God, voor de kerk, voor mijn familie, voor mijn vaderland dat onder de verdrukker lijdt. Leven, leven, leven, moet ik! Flor Peeters

• Flor Peeters, Mijn triomf van de wil. Dagboek van 40 maanden Sachsenhausen, hertaald en toegelicht door Lukas De Vos, Lannoo, Tielt, 2020, 423 blz.
• Lees de recensie van het kampboek van Flor Peeters door Frederique Vanneuville in Tertio nr. 1.056 van woensdag 6 mei 2020.
• Voor een gratis proefnummer van of een abonnement op Tertio.