Auteur ‘Stille Nacht’ schonk meeste geld weg aan armen

Vandaag precies 175 jaar geleden overleed Joseph Mohr, de tekstdichter van Stille Nacht. Hij stierf op 56-jarige leeftijd als gevolg van een longaandoening in de Oostenrijkse gemeente Wagrain. Geld voor een begrafenis was er amper, want Mohr had al zijn geld uitgegeven aan de oprichting van een plaatselijk schooltje en andere goede doelen. 

Mohr heeft ook nooit de triomf meegemaakt van Stille Nacht, dat vandaag wordt beschouwd als het bekendste en meest vertaalde kerstlied ter wereld.

Mohr werd op 11 december 1792 in Salzburg geboren uit een buitenechtelijke relatie. Volgens Franziska Zachin, die in 2015 een biografie publiceerde over zijn leven, groeide hij op in een arm gezin. Maar als kind was het lot hem gunstig gezind. Johann Nepomuk Hiernle, vicaris van de kathedraal in Salzburg, zag dat de jongen talent had en besloot hem les te geven. Na enkele jaren studie in een abdij in Kremsmünster keerde Mohr terug naar Salzburg, waar hij toetrad tot het seminarie. Aangezien hij was geboren uit een buitenechtelijke relatie, kon dat pas na speciale toelating uit Rome. Op 23-jarige leeftijd werd hij tot diaken en een dag later tot priester gewijd. 

Eerste uitvoering in 1818

Kort na zijn wijding werd Mohr uitgestuurd om hulppriester te worden in Mariapfarr. Het was daar dat hij, in 1816, het gedicht Stille Nacht schreef. Op Kerstmis 1818 werd het voor het eerst in het openbaar gezongen in de Sankt Nikolauskerk in Oberndorf (bij Salzburg). Franz Xaver Gruber had er een melodie bij bedacht. Volgens de overlevering werd de zang toen alleen door gitaar en orgel begeleid. Stille Nacht, Heilige Nacht groeide uit tot hét kerstlied bij uitstek en werd in 2011 door de Unesco erkend als immaterieel erfgoed.

Tijdens zijn leven werd niet één afbeelding van Mohr gemaakt. In 1912 werd hij voor de productie van een borstbeeld opgegraven om er een idee van te hebben hoe hij eruit kon hebben gezien. De schedel verhuisde later naar Oberndorf, waar hij werd ingemetseld in de Stille Nacht-herdenkingskapel.

Joseph Mohr stond volgens zijn biografe bekend om zijn humor en zijn grote menslievendheid. Hij vermaakte graag de mensen met het zingen van spotliedjes en ironische teksten, terwijl hij zichzelf begeleidde op gitaar. Hij was ook een genereus man, die zijn meeste geld en bezittingen wegschonk aan armen. In zijn laatste woonplaats, Wagrain, liet hij een schooltje bouwen. Later zamelde hij geld in zodat kinderen van arme families naar die school konden gaan.

Als eerbetoon draagt het dorpsschooltje nog altijd zijn naam: Volksschule Joseph Mohr.