Vaticaan zorgt voor primeur met Salvador Dalí’s gekruisigde Christus

Het wereldberoemde schilderij van Dalí heet Christus van Johannes van het Kruis, omdat een tekening van de middeleeuwse mysticus hem inspireerde. Als hervormer van de eeuwenoude kloosterorde van de Karmel had Johannes van het Kruis (1542-1591) het soms hard te verduren. Tegenstanders van zijn hervormingen sloten hem maandenlang op in een kerker. Op een nacht had hij tijdens het gebed een mystieke ervaring. Wat hij zag, raakte hem diep. Hij zag het kruis van bovenaf, vanuit het standpunt van God de Vader.

De heilige Johannes moedigde zijn volgelingen aan om met liefde naar het kruis te kijken, zelfs al benadrukt hij het lijden. Kijk maar naar de uitvergrote nagels waarmee het lichaam ternauwernood vasthangt.

In 1948 bracht Dalí een privébezoek aan het karmelietenklooster in Avila om er in alle stilte te mediteren. De tekening van de heilige Johannes van het Kruis bezorgde hem op zijn beurt een overrompelende ervaring. In een droom zag de kunstenaar het beeld van Christus vanuit het perspectief van de Vader, maar zonder wonden, spijkers of pijn. Hij had alleen oog voor de metafysische schoonheid van de Christus-God.

Wat het meest opvalt, is inderdaad het spectaculaire perspectief van bovenaf. Met het naar beneden gekantelde hoofd van Jezus zien we in de kosmische verte een vredig landschap, meer bepaald de baai van Port Lligat met twee vissers en een boot. Het wordt verlicht door het kruis, dat de donkere lucht doorboort.

Zelf zei Dalí hierover: ‘Ik wou vooral een mooie Christus schilderen, zoals de God die hij belichaamt.’

Het Vaticaan gaat de twee werken samen tentoonstellen in een expo voor het Jubeljaar 2025.