Feminisme, porno, abortus: paus beantwoordt confronterende vragen

Milagros is vrijwilliger in haar parochie, in een arme stadswijk in Argentinië, maar de standpunten van de katholieke Kerk botsen met haar feministische overtuigingen.

Zou ze een betere christen zijn als ze geen feministe was?

Juan werd als kind seksueel misbruikt door een leraar in een Spaanse Opus-Dei school. Het Vaticaan bekeek de zaak, maar de leraar geeft nog les.

Hoe kan de Kerk dan beweren dat ze misbruik niet tolereert? 

Op initiatief van regisseur Jordi Evole ontmoette paus Franciscus in augustus 2022 tien jonge mensen met dergelijke vragen, afkomstig uit vier continentenen. Sommige zijn katholiek, andere atheïst, agnost, protestant of moslim. Hij ontving hen niet in het Vaticaan, maar liet zich naar een hippe loft in een buitenwijk van Rome voeren.

Het resultaat, de documentaire The Pope: Answers is nu ook in ons land te zien, weliswaar via de betalende streamingdienst Disney+. Je ziet een gesprek tussen elf mensen, en tegelijk een confrontantie tussen verschillende werelden, wat onvermijdelijk doet bezinnen over de toekomst van de Kerk. We puurden vijf thema's uit het gesprek. 

(Lees verder onder de video)

“Wat als gelovigen of priesters de Bijbel gebruiken om me af te wijzen?”

Celia uit Spanje is non-binair en katholiek. 'Het is moeilijk om beide tegelijk te beleven', vertelt die aan paus Franciscus. ’Is er ruimte voor mij in de Kerk?' Franciscus bevestigt dat de Kerk niemand kan uitsluiten. 'Wat denkt u dan van gelovigen of priesters die haat propageren en de Bijbel gebruiken om dat te ondersteunen? Ze zeggen dat zij me niet uitsluiten, maar dat de Bijbel dat doet.'

Ik ben het zo moe steeds te moeten zeggen dat dat niet de boodschap van Jezus was.

De paus: ‘Dergelijke mensen zijn infiltranten. Ze gebruiken de kerk voor hun eigen passies en bekrompenheid. Intern zijn ze verscheurd. Ze oordelen omdat ze hun eigen fouten niet kunnen goedmaken en voelen zich daardoor bevrijd, maar eigenlijk moeten ze naar zichzelf kijken. De dag dat de Kerk zijn universaliteit verliest, houdt ze op Kerk te zijn.’

“Waarom gaat de Kerk tussen een vrouw en haar rechten staan?”

De Argentijnse Milagros was catechiste toen in haar land het abortusdebat gevoerd werd. 'Er klopte iets niet. Waarom gaat de Kerk tussen een vrouw en haar rechten staan?', vraagt ze de paus. 'Jezus zou een vrouw niet veroordelen als ze een abortus ondergaat, maar hij zou met haar wandelen. Ik ken in die situatie vrouwen die naar de Kerk komen voor Gods liefde.'

Ze komen om Zijn woord te horen, maar ze worden met de vinger gewezen. 

De paus: ‘Abortus laat een diepe indruk na op vrouwen. Ik herinner priesters eraan dat personen in die situatie naar hen toekomen met een schuldgevoel en raad hen aan om geen vragen te stellen en barmhartig te zijn zoals Jezus’, zegt hij.

‘Tegelijk leert de wetenschap dat een embryo een maand na de conceptie geen hoop cellen is maar een gesystematiseerd mensenleven. De morele vraag is dan of het moreel is om een mens te doden om een probleem op te lossen. Aan iemands zijde blijven is één zaak, de daad rechtvaardigen is een andere.’

(Lees verder onder de foto)

“Doet de Kerk wel genoeg tegen seksueel kindermisbruik?”

Juan zat op school in Bilbao toen hij misbruikt werd door een leraar en kernlid van Opus Dei. De man werd aanvankelijk tot elf jaar cel veroordeeld, maar de straf werd nadien gereduceerd en niet uitgevoerd.

De vader van Juan richtte zich met een brief tot het Vaticaan. ‘Na een jaar kregen we antwoord. Meteen nadien werd definitief besloten dat de dader kon blijven lesgeven’, vertelt de jongeman. ‘Veel mensen binnen de Kerk wijzen slachtoffers af of staan aan de kant van de dader.’

U moet weten dat veel priesters en bisschoppen onder u slechte mensen zijn. 

De paus: ‘Daders vernietigen een kind en als ze verbonden zijn aan de Kerk, is het des te verschrikkelijk dat ze zich hypocriet tonen en een dubbel leven leiden. Ik kan onmogelijk uitdrukken hoezeer ik meeleef met iemand die misbruikt is, maar het doet me veel pijn. We zijn hier heel duidelijk over geweest. We hebben seminaries tot de orde geroepen, en misbruikende priesters en zelfs leken gestraft.’

Maar is er genoeg gedaan? Lucia, een voormalige kloosterzuster uit Peru, twijfelt. ‘U benadrukt iets dat nutteloos gebleken is.’

Paus Franciscus antwoordt dat de Kerk werkt aan het bewustzijn over een ernstig sociaal probleem, en dat dat de sleutel tot een oplossing is. 

(Lees verder onder de foto)

“Is het een probleem de kost te verdienen met pornografie?”

De Colombiaanse Alejandra, een jonge alleenstaande moeder, voorziet in het levensonderhoud van haar gezin door seksuele handelingen te stellen voor een webcam en op aanvraag pornografische video’s te maken. ‘Het is de beste job die ik ooit had. Toen ik ander werk had, zag ik mijn dochter maandenlang alleen slapend. Nu ben ik er voor haar’, zegt ze.

Alejandra is niet-gelovig, maar wel benieuwd naar de mening van de paus. Het is echter de Spaanse Maria, opgegroeid binnen de nieuwe beweging van de neocatechumenale weg, die eerst reageert. ‘Mensen isoleren zich van de wereld om zich te concentreren op een scherm’, zegt ze. ‘Je valt je lichaam aan. Ik denk dat pornografie de mens vernietigt.‘ Franciscus valt haar in essentie bij. 

Het is duidelijk dat pornografie afremt. Het helpt je niet groeien. 

Wanneer de discussie tussen de jongeren overgaat naar het thema masturbatie, stuurt de paus bij: ‘Seks is een van de mooie dingen die God de mens heeft gegeven’, zegt hij. ‘Zich seksueel uitdrukken is een rijkdom. Alles wat ware seksuele expressie afremt, remt jou ook af. Het verdeelt je en vermindert die rijkdom.’

Seks heeft een eigen dynamiek, met een reden. Een uiting van liefde

‘Dat is het centrale punt van de seksuele activiteit. Soms zeggen mensen tijdens de biecht dat ze iets smerigs hebben gedaan, in plaats van te zeggen dat ze verkeerd met seksualiteit omgingen’, vervolgt de paus. ‘De catechese over seks staat nog in de kinderschoenen. Christenen hebben niet altijd een volwassen catechese over seks gehad. Het is een van de mooie dingen van God.’