Na haar vaders dood begint Ingrid aan een zoektocht naar zijn verleden © Cliff Merayah
Ingrid ontrafelt levensverhaal van haar Joodse vader
Ingrid Weinberger (57) groeit op in een traditioneel katholiek gezin. Of dat denkt ze. Tot ze merkt dat haar familie in niets lijkt op die van haar klasgenoten. Dat heeft alles te maken met haar vader die, nadat hij zijn eerste vrouw en hun vier kinderen verloor in de concentratiekampen in Auschwitz, naar België vluchtte en er een nieuw gezin stichtte.
Wat ik als kind over mijn vader wist, laat zich samenvatten op een A4-tje.
'Als kakenestje was ik aangewezen op de verhalen van mijn oudere broers en zussen en die waren uiteraard beperkt en gekleurd. Ook bij mijn moeder vond ik lange tijd geen gehoor, want ook zij droeg de last van mijn vaders verleden.’
Lange tijd onzichtbaar
Meer vragen dan antwoorden dus, met als gevolg dat Ingrid jarenlang het gevoel had nergens bij te horen. ‘Opgegroeid met een van huis uit joodse vader, die zich later tot het christendom bekeerde, en een katholieke moeder, leek ik in geen enkel hokje te passen’, zegt ze.
Ik was onzichtbaar, met het gevolg dat ik me vaak eenzaam voelde.
'Elke vraag over mijn joodse naam – als kind van nieuwsgierige leerkrachten en als volwassene van anderstalige cursisten aan wie ik Nederlandse les gaf – wimpelde ik af. Ik was immers opgevoed met de spreuk van de Franse dichter Jean-Pierre de Florian Pour vivre heureux, vivons cachés (om gelukkig te zijn, leef verborgen). Ons gezin had zijn eigen regels: op je hoede zijn, gehoorzamen en vooral niet opvallen.’
(Lees verder onder de foto)
Niemand ontsnapt echter aan het verleden, vooral niet in het geval van een collectief trauma, en soms haalt de geschiedenis je zelfs ongevraagd in. Na haar vaders dood begint Ingrid dan ook aan een zoektocht naar zijn verleden, via bewaarde brieven en spullen, documenten uit het Rijksarchief in Brussel, talrijke ontmoetingen en reizen, waaronder Israël, Boedapest, Oekraïne en Auschwitz of ‘de hel’. In de hoop telkens weer een stukje te vinden van de complexe puzzel van haar vaders leven. ‘En zo ook mezelf’, zegt ze.
Om te begrijpen wie ik ben, moest ik weten wie mijn vader was.
Worstelen met identiteit
Het zwijgen van haar vader maakte Ingrid echter meermaals monddood. ‘Als tiener raakten we vaak verwikkeld in discussies, maar ik was het gewoon mijn boosheid en verdriet in te houden. Dat hield ik jarenlang vol. Als overlevende van de Holocaust en verzetsman was mijn vader immers een held.’
Toch gebeurde het onvermijdelijke.
Tijdens mijn zoektocht ontdekte ik helaas ook minder fraaie kanten van mijn vader.
Met als gevolg dat ik de zelf gecreëerde beelden en verhalen over hem moest herzien. Beseffen dat mijn vader een man van vlees en bloed was, die vooral probeerde zijn gezin te beschermen, werkte bevrijdend. Op religieus vlak heb ik zelfs veel gemeen met mijn vader. We bewandelden dezelfde weg, in omgekeerde richting. Hij omarmde vanuit zijn joodse wortels het christendom, terwijl ik vanuit mijn christelijke opvoeding mijn joodse achtergrond ontdekte. Vandaag voel ik me in beide tradities thuis.’
Lichtje in de duisternis
‘Ik zou het zo over doen’, zegt Ingrid over de zoektocht naar haar verborgen familiegeschiedenis. 'Ik vond niet enkel mijn vader, maar ook mezelf. Meer nog, met mijn verhaal hoop ik anderen te inspireren. Extremisme en onverdraagzaamheid, oorlog en conflict zijn helaas nog altijd actueel.
De angst voor de ander houdt de blanke man in zijn greep.
De samenleving gaat op vele vlakken gebukt onder polarisatie. Als nabestaande van een overlevende van de Holocaust voel ik het als mijn plicht te getuigen en zo een lichtje in de duisternis te zijn.'
• Samuels dochter, uitgegeven bij Borgerhoff & Lamberigts, is verkrijgbaar in de boekhandel. Aanvraag lezing, ook voor scholen, via ingrid.weinberger2@gmail.com
Het boek is, behalve bij de uitgeverij, verkrijgbaar in de boekhandel en inmiddels in diverse bibliotheken.