Polen seculariseert aan razend tempo na PiS

Onder de voormalige PiS-partij waren de banden tussen Kerk en Staat in Polen bijzonder sterk. Een recent voorbeeld daarvan is de steunbetuiging van aartsbisschop Stanislaw Gadecki voor ex-ministers van die partij, die in hongerstaking gingen nadat ze tot twee jaar gevangenisstraf werden veroordeeld wegens ambtsmisbruik. De voorzitter van de Poolse bisschoppenconferentie wilde campagne voeren voor hun vrijlating. Zijn oproep bleef echter onbeantwoord, zelfs zwaar bekritiseerd door sommige katholieke publicisten en priesters. Inmiddels hebben de twee politici gratie gekregen van president Andrzej Duda.

De conservatieve katholieke agenda van de voormalige regering wordt omgekeerd door de huidige. Zo is er een nieuwe wet op kunstmatige inseminatie, de liberalisering van abortus en de legalisering van het homopartnerschap. Ook wil de regering de financiering van de kerk hervormen. Protest van de bisschoppen valt daarbij op een koude steen.

Rechts-radicale beweging

Tegelijk zit de Poolse Kerk met een rechts-radicale beweging waar ze alle vat op verloren heeft. Ze wordt aangestuurd door Tadeusz Rydzyk, een redemptorist met een invloedrijk media-imperium en een uitzonderlijk talent om fondsen te verzamelen. Hij zou miljoenen hebben ontvangen uit het fonds van het Ministerie van Justitie voor de stichting Lux Veritatis, een organisatie verbonden aan zijn media-imperium, waarmee hij onder meer een concessie binnenhaalde om bronwater te exploiteren in de historische stad Torun. In zijn media (televisie, internet, radio) laat hij politici en bisschoppen aan het woord naar eigen goeddunken, wat leidde tot een ware concurrentiestrijd om zijn gunst. ‘Zelf volgt Rydzyk een anti-modernistische, conservatief-nationalistische agenda die sceptisch staat tegenover het Westen, de Europese Unie, het liberalisme en elke culturele verandering, zegt Ignacy Dudkiewicz, filosoof en hoofdredacteur van het Poolse katholieke tijdschrift Kontakt tegen Katholisch.de.

Meest zorgwekkend aspect is de beweging 'Wojownicy Maryi' (Strijders van Maria). Ze heeft ongeveer 60 afdelingen in Polen met meer dan 5.000 leden en is uitgebreid naar tien andere Europese landen. De beweging is steeds verder geradicaliseerd en soms zelfs afgegleden naar sektarisme. De groep wordt gekenmerkt door protesten op de grote pleinen van Europese steden, meestal knielend en de rozenkrans biddend, tegen lgbti-rechten en islamitische vluchtelingen, voor een verbod op abortus en tegen andere liberale ideeën van het Westen.

‘Het Poolse episcopaat bekritiseerde individuele elementen van de beweging in een document’, zegt Dudkiewicz. ‘Maar zoals altijd waren ze te laat, dus hun invloed op deze en soortgelijke bewegingen is zeer beperkt. Veel leden van deze bewegingen kan het niet schelen wat de bisschoppen denken.’

Spagaat

De Poolse bisschoppen worden dus geconfronteerd met een dubbel probleem: aan de ene kant een schijnbaar onbeheersbare beweging die het episcopaat negeert, en aan de andere kant een samenleving die steeds seculierder wordt en bezig is met ideologische en religieuze veranderingen. Steeds minder jongeren gaan naar de kerk en ook de roepingen lopen terug. Hun opvattingen over lgbti-rechten en abortus staan lijnrecht tegenover die van de bisschoppen. Tel daarbij nog de inadequate verwerking van seksueel misbruik en ondoorzichtige financiële structuren.

Slotsom: samen met haar machtspositie smelt het vertrouwen in de Poolse katholieke Kerk als sneeuw voor de zon.

De Poolse Kerk kan ook helemaal niet om met de cultuuromslag die in het Vaticaan bezig is. Op de verklaring Fiducia supplicans, over de zegen voor mensen in een lgbti-relatie, reageerde ze afwijzend.

Toch sprak de voorzitter van de Poolse bisschoppenconferentie met Nieuwjaar over een ‘openheid voor dialoog en het zoeken naar antwoorden op de vragen van de samenleving’. Hij zei dat het noodzakelijk was om in te spelen op de behoeften van de samenleving. De komende maanden zal blijken of de Kerk in Polen een nieuwe start kan maken.

Bron: Katolisch.de