‘Het Vaticaan is een politieke speler van de eerste rang’

Na rechtenstudies in Namen en Leuven, trok Patrick Renault met een beurs naar China. Daar ontlook zijn drang om de wereld te ontdekken. Als diplomaat streek hij inderdaad neer in haast alle continenten. Tussendoor was hij woordvoerder van Buitenlandse Zaken en van het Koninklijk Paleis. Nu zit hij op zijn gedroomde plek, in Rome.

„Om van dienst te zijn”, argumenteert Patrick Renault (62) zijn motief om diplomaat te worden. „Dat kan verouderd klinken, besef ik. Natuurlijk kan ik geen wereldvrede realiseren, maar af en toe mensen in moeilijkheden helpen lukt wel.” Tegelijk maakte hij altijd werk van exportkansen voor Belgische bedrijven. „Buitenlandse Zaken is de enige organisatie die wereldwijd zo veel posten heeft. Zelfs een groot bedrijf beschikt daar niet over.”

– Is het diplomatenbestaan combineerbaar met een gezinsleven?
De diplomatie kent veel echtscheidingen. Elke post is tijdelijk, met grote gevolgen voor partner en kinderen. Wij worden telkens benoemd voor een viertal jaar. Dat is de tijd die kinderen nodig hebben om vrienden te maken en zich thuis te voelen, waarna ze alweer verhuizen. Het is een loterij. Sommige kinderen worden vlot meertalig en voelen zich overal thuis. Anderen lopen het risico op een prinsenleven, met al te veel privilegies.

– U bent nu ambassadeur bij de Heilige Stoel, het Vaticaan dus. Was dat uw eigen keuze?
Dat was absoluut mijn eerste keuze. Ik ben al lange tijd onder de indruk van de Vaticaanse diplomatie. De Heilige Stoel is een echte staat, waarmee we al 190 jaar diplomatieke betrekkingen hebben. Het Vaticaan wordt erkend door bijna alle landen ter wereld en is lid van vele internationale instellingen. Het speelt een belangrijke rol in mensenrechten, ontwapening, ethiek, milieu, klimaat, migratie, rechten van arbeiders. Het is verrassend hoever het Vaticaan gaat in de bescherming van het gemeenschappelijke belang. Het is een politieke speler van de eerste rang.

– De diplomatie van het Vaticaan is dus terecht legendarisch?
Zeker. Kent u de president of premier van Indonesië, Slowakije of Mexico? Niemand weet dat uit het hoofd. Vraag echter eender waar ter wereld: wie is de paus? Iedereen kent het antwoord. Dat toont het belang van de Kerk. Het Vaticaan heeft een befaamde diplomatieke school, waarvoor je je geen kandidaat stelt, je wordt gevraagd. De opleiding is spectaculair. De inzet van de diplomaten ook. Ik ben altijd onder de indruk van de informatie waarover de Heilige Stoel beschikt.
– Hoe komen ze aan die informatie?
Als diplomaat, journalist, ondernemer of academicus probeert u zich in eender welk land een beeld te vormen, maar uw contactpersonen vertegenwoordigen hooguit drie procent van de plaatselijke bevolking. De Kerk is echter overal tussen de mensen aanwezig en heeft zo de beste bronnen. Dat kan een diaken zijn, een missionaris, [node:field_streamers:0] een zuster, iemand van Caritas. Het is een fenomenaal netwerk van kennis over de werkelijke situatie in een land. Zo weten de diplomaten van de Kerk wat de mensen echt denken, wat hun reële problemen zijn. Als je dat weet, kun je zelfs dingen gaan voorspellen.

– Speelt de Kerk op die manier soms een doorslaggevende rol?
Er zijn tal van dossiers waarin het Vaticaan het verschil maakte. In de jaren 1970 brak er bijna een oorlog uit tussen Chili en Argentinië, om de controle over eilanden met toegang tot de Atlantische en Stille Oceaan. Het Vaticaan speelde een rol in het ontmijnen van dat conflict. Dat zien we ook in Zuid-Sudan, waar de paus persoonlijk tussenkomt. Niet toevallig gaat zijn volgende reis naar Congo en Zuid- Sudan. Kijk goed naar alles wat de paus betracht, ook in de oorlog in Oekraïne. Vrede is altijd een prioriteit voor de Kerk.

– Hoe belangrijk is de plaats van de Kerk in de samenleving?
In Europa is de Kerk minder zichtbaar dan veertig jaar geleden. Tegelijk blijkt uit een wereldwijd onderzoek dat 85 procent van de Europeanen zichzelf beschouwt als ‘behorend tot een godsdienst’. De voorspelling luidt dat de religiositeit in de wereld nog zal toenemen, al zijn er grote verschillen tussen de regio’s in de wereld. Dat zie je nu al in het Vaticaan. Er werken nog een veertigtal Belgen in Rome in een katholieke context. Voor Frankrijk en Duitsland zijn dat er een honderdtal. Voor Mexico zijn het er echter 1.500, voor de Filipijnen 3.500. Dat lijkt me duidelijk. De wereld verandert en dat zie je hier.

– Bent u zelf gelovig?
Ja, ik ben katholiek, maar dat heeft geen impact op mijn werk. Het speelt geen rol in de selectie voor deze ambassade. Men stuurt niet noodzakelijk gelovigen naar Rome.
– Welke post zou u nog graag krijgen?
Dit is een van de meest interessante posten uit mijn carrière. Ik zou graag hier blijven tot en met 2025, het Heilig Jaar. Het daaropvolgende Heilig Jaar is pas een kwarteeuw later, dat zal ik dus wellicht volgen vanuit een andere plaats.