‘Heilige in kostuum’ was grondlegger van Europa

ROBERT SCHUMAN stierf precies 60 jaar geleden. Paus Franciscus verklaarde hem ‘eerbiedwaardig’.

Hij is de grondlegger van de huidige Europese Unie en gaf zijn naam aan een Brussels plein: Robert Schuman (1886-1963). Twee jaar geleden verklaarde paus Franciscus deze Franse politicus ‘eerbiedwaardig’, het voorstadium van een mogelijke zalig- en zelfs heiligverklaring. Wat maakt hem dan zo bijzonder? Een portret.

Robert Schuman is aan het werk op zijn advocatenpraktijk in Metz als hem het nieuws bereikt dat zijn moeder is omgekomen bij een bizar ongeval: tijdens een trouwreceptie in open lucht is ze onder op hol geslagen paarden terechtgekomen. Een zware klap voor Schuman, toen 25 jaar. Tien jaar eerder was ook zijn vader gestorven. Sindsdien had zijn moeder hem alleen opgevoed, overigens met meer dan gemiddelde religieuze toewijding: ze ging dagelijks met hem naar de kerk en voorzag hem van passende lectuur.
De maanden erna gaat Schuman door de woestijn en overweegt ernstig een religieus leven. Hij schrijft erover aan een vriend in Bonn, die antwoordt: ‘In onze samenlevin is het lekenapostolaat van groot belang, ik kan me geen betere apostel voorstellen dan jij. Blijf leek, want je zal je meer kunnen toeleggen op het verwezenlijken van goede dingen. Naar mijn mening zullen de heiligen van de toekomst heiligen in kostuum (‘en veston’, nvdr) zijn.’
Robert Schuman zou de raad van zijn vriend ter harte nemen. Nog meer dan vroeger wordt zijn geloof de motor van zijn leven en werk. Zo zet hij de schouders onder diverse katholieke organisaties die verwaarloosde kinderen opvangen. Op vraag van de bisschop van Metz wordt hij verantwoordelijk voor alle plaatselijke jeugdorganisaties en in 1913 is hij een van de roergangers van de Katholikentag in Metz.
In datzelfde jaar, met Pasen, gaat Schuman op retraite in de Benedictijnerabdij van Maria Laach, in de Duitse Eifelregio. Geen toeval, want hij kent de abt. Schuman wisselt er, een jaar voor WO I zou uitbreken, van gedachten over politiek en vrede met onder andere Heinrich Bruening, de latere Duitse kanselier. Jaren later zou Robert Schuman schrijven dat het daar was, in de abdij van Maria Laach, dat de echte zaadjes van de Europese Unie werden geplant.

Geen verplichtingen ontlopen
Het is pas na de Eerste Wereldoorlog dat de politicus in Robert Schuman ontwaakt. Niet vanzelf, maar op vraag van een priester uit Metz. Pastoor Collin wou dat Schuman deel zou uitmaken van de vertegenwoordiging van Lotharingen in het Franse parlement, de Union Républicaine de Lorraine: ‘Lotharingen heeft je nodig om haar ziel te bewaren’. Schuman wordt met een grote meerderheid van stemmen verkozen, al lijken zijn politieke ambities beperkt. ‘Ik word niet geleid door ambitie. Hoeveel liever zou ik mij wijden aan mijn beroep, mijn religieuze en sociale werken, mijn familie. Maar er zijn verplichtingen die je niet mag ontlopen’, schrijft hij aan zijn neef.
Schumans politieke engagement gaat verder dan Lotharingen. In 1934 ontmoet hij de latere Duitse kanselier Konrad Adenauer, door de nazi’s verdreven. Adenauer heeft zijn toevlucht gezocht in het klooster van Maria Laach. Ook Adenauer is stevig geworteld in het christendom. Robert Schuman herneemt er met Adenauer de gesprekken over een Europese unie die hij er twintig jaar geleden ook al voerde. Het klooster van Maria Laach zal ook een tussenstop zijn als Schuman, Adenauer én de Italiaan Alcide de Gasperi in april 1951 onderweg zijn naar Parijs. Samen met de drie Benelux-landen gaan ze er het Verdrag van Parijs ondertekenen, die de oprichting van de EGKS, de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal inhoudt. Die EGKS wordt gezien als de rechtstreeks voorlopig van de Europese Gemeenschap.

Gebedsprentjes
Alcide De Gasperi (1881-1954) werd door de vorige paus al tot ‘dienaar Gods’ verheven, een stapje onder de ‘eerbiedwaardige’ Robert Schuman. Wil Schuman zalig en later zelfs heilig worden verklaard, dan moet een wonder aan hem worden toegeschreven, bijvoorbeeld de genezing van een ongeneeslijk zieke. Daartoe worden nu bidprentjes gemaakt, onder meer te krijgen via het bisdom van Metz en in de laatste woning van Robert Schuman in het Noord-Franse plaatsje Scy-Chazelles, nu een museum. Daar leefde de Europese grondlegger in alle eenvoud, ver weg van de Parijse salons en banketten. In het kerkje naast zijn huis ging hij dagelijks bidden en werd hij ook begraven. Hij stierf op 4 september 1963 na een kwalijke val en een nacht in de koude buitenlucht.