Geschonden engelen - zinzorg en pastoraal thuis

Vanuit haar ervaring als pastor in het psychiatrisch ziekenhuis Heilig Hart van Ieper werkt Evelien Deketele aan de uitbouw van pastorale zorg aan huis. Het project is ontstaan vanuit de bezorgdheid om mensen ook na hun opname in een ziekenhuis te steunen in hun zoektocht naar zingeving en levenskracht. En dit in de hoop dat ze thuis aansluiting vinden bij een groep of in de parochie én dat ze daar sterker van kunnen worden. Daarom is er het aanbod van huisbezoeken bij mensen met een psychische kwetsbaarheid. Evelien staat samen met vrijwilligers klaar om te luisteren naar het verhaal van mensen. Naar hun dagelijkse beslommeringen, hun diepere levensvragen, hun hoop, hun verdriet, de dingen waar ze in geloven of waar ze niet meer in kunnen geloven. 

Eén van de medewerkers van het project is ervaringsdeskundige. Dat wil zeggen dat ze zelf psychisch kwetsbaar is en ooit patiënte was in het psychiatrisch ziekenhuis. We vroegen deze vrijwilligster naar haar eigen ervaringen en naar het waarom van dit project. 

Je bent al een paar keer opgenomen geweest in het PZ Heilig Hart. Hoe waren de reacties van familie en vrienden?

In het begin was er heel veel onbegrip. Ze kunnen niet begrijpen hoe diep je zit. Maar net zoals zoveel mensen negeerde ik de signalen van mijn lichaam en geest die zeiden dat het niet goed met me ging. Ik deed altijd maar verder… tot het niet meer ging. En dan hoor je vaak clichés als: ‘ze laat haar hoofd hangen’ of ‘ze moet positief zijn’. Maar het is nu eenmaal niet zo simpel. Als iemand ziek wordt, dan ligt dat niet altijd aan zichzelf maar ook aan bepaalde omstandigheden. Je kan sterk of minder sterk geboren worden maar zelfs de sterksten kunnen door plotse veranderingen de dieperik ingaan. Ik ervaar weinig openheid voor dit soort kwetsbaarheid. In mijn familie en zelfs bij zeer goede vrienden blijft er toch een zwaar taboe op rusten.

Waarom is dat zo? Zijn ze beschaamd?

Ik weet het niet. Het mag niet geweten zijn. Af en toe is het wel bespreekbaar als er bij voorbeeld een bekend mediafiguur een depressie heeft gehad en daarover getuigt, dan kan het wel. Er zijn ook wel pogingen om het taboe te doorbreken, de 'Rode Neuzenactie' bijvoorbeeld of ‘Alloo in de psychiatrie’, maar het taboe blijft toch hardnekkig, ondanks alle inspanningen.

Hoe ervaarde je de stap van het ziekenhuis terug naar huis en naar de maatschappij?

Door omstandigheden ging de overgang van het ziekenhuis naar huis vrij snel. Ik ben 6,5 maanden opgenomen geweest en mocht dan weer naar huis. Maar als je psychisch kwetsbaar bent, wil dat niet per sé zeggen dat je genezen bent. Eigenlijk blijf je kwetsbaar. Mensen denken dat je onmiddellijk weer alles aan kan, maar dat is niet zo. In het ziekenhuis wordt wel gewerkt aan ziekte-inzicht en worden manieren gezocht om om te gaan met je kwetsbaarheid. Maar de stap naar huis blijft groot. De overgang was ook groot omdat ik alleenstaande ben. Dat vergroot nog het belang ondersteund te zijn door eigen omkadering of door hulpverleners. Er is echt wel nood aan nieuwe initiatieven. Ik juich het erg toe dat het bisdom Brugge deze nood heeft opgevangen en er aandacht aan geeft in de vorm van dit project.

Wat betekent de gemeenschap voor je in je strijd?

Ik ben altijd in de parochiegemeenschap actief geweest. Maar omdat mijn draagkracht al een tijdje verminderde,  bouwde ik engagementen af. Ik had het gevoel het niet meer goed te kunnen doen. En toch heb ik zo lang mogelijk verder gedaan omdat die gemeenschap me ook recht hield. Tijdens mijn opname in het psychiatrisch ziekenhuis ontdekte ik dat ook daar gemeenschap is. Het is er als het ware een gemeenschap op zichzelf. Daar ontdekten zowel de medepatiënten als de hulpverleners mijn capaciteiten en begon ik mijn bijdrage te leveren in hetgeen ik kon. Zo heb ik tijdens een vroegere opname meegeholpen aan een groot evenement in de aanloop naar Kerstmis in het thema ‘engelen’. Ik kreeg er opdrachten waarin ik me nuttig voelde en waardoor ik tot mijn recht kwam. Ik versierde onder andere de lange gangen van het ziekenhuis met figuren van engelen. Die avond leek het Heilig Hartziekenhuis een engelenburcht en ik kon er mijn bescheiden bijdrage in doen.

Nu je terug thuis bent na een opname, vind je dan de weg terug naar de parochie?

Ik hoop dat het project Zinzorg en Pastoraal Thuis de link terug is naar de gemeenschap. Het stimuleert mij alleszins. Ik ben al één keer terug naar een viering geweest. Ik voel weer de nood om aan te sluiten maar soms ben ik bang voor wat ‘ze’ gaan zeggen, denken…

Ben je bang voor het oordeel van mensen?

Ze hebben me een hele tijd niet meer gezien in de parochie en plots ben ik er weer. Hoe moet ik die afwezigheid uitleggen? Hoewel ik altijd ben blijven zoeken naar zingeving. Hetzij in de Stille Ruimte van het ziekenhuis of in de vieringen in het rusthuis waar mijn moeder verblijft. Je kan diep in een mens doordringen met pastorale zorg en zingeving. Het is een vorm van zorgdragen die nodig is om het geloof dicht bij het eigen leven te houden. Een beeld dat van waarde is voor mij is dat van de geschonden engel. Het werd me door de pastorale dienst van het ziekenhuis aangereikt als uitgangspunt van die avond rond Kerstdag. Ik maakte het in hout in het Heilig Hartziekenhuis. Het beeld is niet af en het is geschonden aan de neus. Maar dit is symbolisch bedoeld. Wie zijn gezicht schendt, heeft pijn en ziet daarvan af maar wie zijn hart schendt is tot in zijn ziel geschonden. Spiritualiteit en gemeenschap zijn hiervoor een balsem.

Is het daarom dat je meewerkt aan het project Zinzorg en Pastoraal thuis?

Ja, ik vind het belangrijk. Het kan mensen tijdens moeilijke momenten na een opname een hart onder de riem steken en hen versterken. Ik hoop dat het snel bekend geraakt en wil er mijn steentje toe bijdragen, hoe klein mijn bijdrage ook is. Ik hoop vooral dat er niet te veel ‘geschonden engelen’ alleen zitten.

Het project ‘zinzorg en pastoraal thuis’ is een initiatief van het bisdom Brugge in samenwerking met het netwerk geestelijke gezondheidszorg Accolade en de dekenaten Ieper, Poperinge en Diksmuide.

Voor reacties of meer info: parochieassistente Evelien Deketele: 0476 75 17 13 of zinzorgthuis@gmail.com