Over ons

Het aartsbisdom Mechelen-Brussel: Een rijke en bewogen geschiedenis

Het aartsbisdom Mechelen-Brussel kent een lange, rijke en bewogen geschiedenis.

Opgericht op 12 mei 1559 door paus Paulus IV als het aartsbisdom van de nieuwe kerkprovincie Mechelen, bestaat het inmiddels ruim 450 jaar, in weer en wind.

We nemen u hier in vogelvlucht doorheen deze geschiedenis mee van de start tot op vandaag.

Voor meer gedetailleerde informatie verwijzen we u graag naar het standaardwerk : Het Aartsbisdom Mechelen-Brussel. 450 jaar geschiedenis (Delen I en II).

Een nieuw aartsbisdom in de woelige zestiende eeuw

Het aartsbisdom Mechelen-Brussel is centraal gelegen in België en heeft een geschiedenis die teruggaat tot het midden van de zestiende eeuw. Op 12 mei 1559 richtte paus Paulus IV met de bul Super Universas drie nieuwe kerkprovincies op in de toenmalige Nederlanden: Mechelen, Utrecht en Kamerijk. De Mechelse kerkprovincie bestond uit het aartsbisdom Mechelen en de bisdommen Ieper, Brugge, Gent, Antwerpen, ’s-Hertogenbosch en Roermond. Het nieuwe aartsbisdom Mechelen was samengesteld uit delen van het bisdom Kamerijk (voor het westelijke deel) en het bisdom Luik (voor het oostelijke deel).

Behalve Mechelen als zetel van het aartsbisdom waren Brussel als politiek centrum en Leuven als universiteitsstad de belangrijkste stedelijke centra. De Mechelse aartsbisschop kreeg de titel Primas Belgii (Primaat van de Nederlanden) en was daarmee de belangrijkste kerkelijke hoogwaardigheidsbekleder van de Nederlanden.

Om het nieuwe aartsbisdom een financieel draagvlak te geven werd de benedictijnerabdij van Affligem, gelegen op de grens van het hertogdom Brabant en het graafschap Vlaanderen, geïncorporeerd in het aartsbisdom Mechelen. Het huidige aartsbisschoppelijk paleis op de Wollemarkt in Mechelen bevindt zich nog steeds op de plaats waar in de zestiende eeuw een refugehuis stond van de abdij van Affligem.

_{Lees verder onder de foto}

Aartsbisschoppelijk paleis aan de Wollemarkt in Mechelen © rr

Doorstart na de Franse Revolutie

De Franse Revolutie had ook voor het aartsbisdom Mechelen belangrijke gevolgen. De Franse bezetter sloeg alle kerkelijke goederen aan, het aartsbisschoppelijk paleis in Mechelen werd verkocht als nationaal goed en de Mechelse aartsbisschop, kardinaal Joannes Henricus de Franckenberg, stierf in 1804 als balling in Breda. Het concordaat uit 1801 tussen Napoleon en Pius VII normaliseerde de betrekkingen tussen kerk en staat. Ten gevolge ervan werden de grenzen van het aartsbisdom Mechelen hertekend. Het opgeheven bisdom Antwerpen werd bijgevoegd, evenals delen van het bisdom Namen (de huidige provincie Waals-Brabant) en van het aartsbisdom Kamerijk (Halle en delen van het Pajottenland). Het aartsbisdom moest op zijn beurt een aantal decanaten en parochies in Zuid-Oost-Vlaanderen afstaan aan het bisdom Gent.

Zowel territoriaal als demografisch behoorde het aartsbisdom Mechelen na 1801 tot de grootste bisdommen binnen de toenmalige wereldkerk.

Van Mechelen naar Mechelen-Brussel

Op 8 december 1961 werd het bisdom Antwerpen heropgericht door de bul Christi Ecclesia. De demografische groei binnen het dichtbevolkte en uitgestrekte aartsbisdom Mechelen was de voornaamste reden om tot deze splitsing over te gaan. Het aartsbisdom onderging toen ook een naamsverandering en heet sindsdien het aartsbisdom Mechelen-Brussel. Het omvat de provincies Vlaams- en Waals-Brabant, het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en het arrondissement Mechelen in de provincie Antwerpen met uitzondering van de kantons Lier en Heist-op-den-Berg, die tot het bisdom Antwerpen behoren.

Naast de metropolitane Sint-Romboutskathedraal in Mechelen heeft het aartsbisdom sinds 8 december 1961 ook een kathedraal in Brussel: de Sint-Michiels- en Sint-Goedelekathedraal.

Enkele cijfers

Het Aartsbisdom Mechelen-Brussel heeft een oppervlakte van 3.635 km², waarvan 2.383 in Vlaams Brabant en Mechelen (VBM), 161 in Brussel (BR) en 1.091 in Waals Brabant (WB). Het telt 5,8 miljoen inwoners, waarvan 3,1 in VBM, 1,5 in BR en 1,2 in WB. Er zijn 571 parochies (307 in VBM, 102 in BR, 162 in WB) in 13 dekenaten (4 in BR, 9 in WB) en 4 regio’s (VBM).

Eind 2024 telde het Aartsbisdom Mechelen-Brussel:

318 diocesane priesters
115 religieuzen in dienst van het Aartsbisdom
135 priesters van andere bisdommen in dienst van het Aartsbisdom
85 permanente diakens
68 parochieassistenten
210 pastorale werk(st)ers

Nieuws over pastorale activiteiten in het aartsbisdom vindt u op deze site, in de wekelijkse nieuwsbrief en in het jaarrapport van de katholieke Kerk van België

Het aartsbisdom Mechelen-Brussel wordt actueel geleid door aartsbisschop Luc Terlinden. Paus Franciscus benoemde hem tot de 22ste aartsbisschop van het bisdom op 22 juni 2023. Hij werd op zondag 3 september 2023 tot bisschop gewijd in de Sint-Romboutskathedraal van Mechelen en nam meteen erna de aartsbisschoppelijke zetel in bezit.