Jozef De Kesel. Geloof en godsdienst in een seculiere cultuur.
14 quotes uit ‘Geloof en godsdienst in seculiere samenleving’
#1 Hoe de christelijke cultuur ontstond
In de 2de, 3de eeuw waren christenen goed geïntegreerd in de samenleving zonder hun eigenheid te verliezen. Helemaal in de wereld en toch niet van de wereld, zo schreef Diognetes in een mooie brief: Elk vreemd land is hun vaderland en elk vaderland is hun een vreemd land.
#2 De relativering van godsdienst
Tot de opkomst van de moderniteit zijn culturen altijd religieuze culturen. Door het christendom te pluraliseren, heeft de Reformatie het ook gerelativeerd. De godsdienstoorlogen trokken dat radicaal door. Ze eindigden met de Vrede van Westfalen in 1648: dat elkeen de religie of confessie kiest die hij of zij wil. Dat bepaalde mee het begin van de moderne cultuur.
#3 Leegloop van kerken
De stelling van de voortdurende leegloop van de kerken (ze moesten dus ondertussen al leeg zijn!) gaat nog altijd uit van de veronderstelling dat eigenlijk iedereen naar de kerk zou moeten gaan. Het is opvallend hoe in het onderbewuste het christendom nog steeds wordt gedacht als culturele religie.
#4 Echte godsdienstvrijheid
Culturen die door één bepaalde religie worden bepaald en gevormd, verdragen slechts node andere overtuigingen of opties. Minderheden zijn dan altijd bedreigd.
Maar ook de seculiere cultuur kent grenzen. Ze kan niet in de plaats komen van de religie als een soort civiele religie. Als de moderniteit trouw wil blijven aan haar oorsprong en aan haar legitimiteit, dan moet ze die grens aanvaarden.
#5 Maatschappelijke betekenis van religies
Jozef De Kesel. Geloof en godsdienst in een seculiere cultuur.
Velen zoeken en vinden de zin van hun leven en de zin van hun levenskeuzes juist in hun religieuze overtuiging. Daarin zit de maatschappelijke betekenis ervan.
In de civiele samenleving is de christen een loyale burger. Evangelie in de ware zin van het woord is bron van humaniteit. De stelling van de privatisering van de religie raakt het hart en de zin zelf van het christelijke geloof.
#6 Secularisme en religieus fanatisme
De tendens tot privatisering zal op religieus gebied een leegte creëren die hoe dan ook zal gevuld worden. Het gevaar is niet de islam. Het gevaar is dat de islam de enige religieuze optie zou worden.
#7 Bestaansreden van de Kerk
Jozef De Kesel. Geloof en godsdienst in een seculiere cultuur.
God heeft de Kerk nodig om nu al bij ons te wonen, om zijn heil aan alle mensen bekend maken door de interpellerende aanwezigheid van een geloofsgemeenschap, in alle vrijheid. In die zin is Kerk sacrament, teken van Gods aanwezigheid.
Als sacrament is de Kerk begrensd en particulier. Maar wat ze betekent, belangt de hele wereld en de schepping aan. Wat God wil is dat de mens mag leven, in de volle zin van het woord. Dat zijn schepping, dat onvoorstelbare experiment, mag lukken!
#8 Vitaliteit zit niet in aantal, maar in aantrekkingskracht
Daaraan ziet men de vitaliteit van een kerk: niet zozeer aan het aantal dat men nog (!) bereikt, maar wel of iemand die helemaal geïntegreerd is in deze seculiere cultuur geraakt kan worden door de kracht en de schoonheid van het Evangelie.
#9 Hoe missie dan verstaan?
Missionering mag niet verward worden met het herstel van een homogeen christelijke beschaving. ‘Maak alle volkeren tot leerling’ betekent: niemand uitsluiten. Dat is de universaliteit van haar zending.
Hoe kan de Kerk missionair zijn? Als teken, door haar solidaire levensstijl en door haar stem te laten horen in het ethische en maatschappelijke debat.
#10 Geen methoden of strategieën nodig
Uiteraard kan de Kerk missionaire initiatieven nemen en missionaire methoden uitwerken. Maar in wezen is zij zelf de methode.
#11 Voorbeeld van Tibhirine
Ik zie in Tibhirine [trappisten in Algerije] een paradigma van wat de Kerk kan zijn: een Kerk die allereerst de vreugde uitstraalt van de schoonheid en het geluk te mogen leven in de eenvoud van het Evangelie. Getuigend van Gods liefde voor alle mensen.
#12 Proselitisme is verwerpelijk
Proselitisme is verwerpelijk. Als ik aan de ander het Evangelie wil bekend maken, kan dat alleen in een oprechte ontmoeting met die ander. Een ontmoeting zonder bijbedoelingen, waarin ik mijn eigen geloof beter leer verstaan.
#13 Geest aan het werk
Jozef De Kesel. Geloof en godsdienst in een seculiere cultuur.
De ware opdracht van de Kerk is niet de christianisering van de wereld maar meewerken aan het heil van de wereld. Hierin is de Heilige Geest aan het werk en zijn werking strekt zich uit tot ver over de grenzen van de Kerk. In dat besef ligt onze grote vreugde.
Aangezien Christus voor allen gestorven is en er uiteindelijk in waarheid maar één roeping van de mens is, namelijk de goddelijke, moeten we eraan vasthouden dat de Heilige Geest allen de mogelijkheid biedt om, op een aan God bekende wijze, met dit paasmysterie verbonden te zijn. Gaudium et Spes, 22
#14 Kerk in de toekomst
God is bij machte deze tijd te maken tot de tijd van zijn genade. Ik zie 4 tendensen voor de Kerk in de toekomst:
- De Kerk wordt meer en meer een bescheiden Kerk. Ze kent haar plaats.
- De territoriale pastoraal gaat niet meer uit van volledige terreinbezetting, maar van voldoende plaatsen van reëel christelijk en kerkelijk leven met een uitstraling naar buiten.
- De Kerk wordt meer belijdend: ze toont waar ze voor staat. Daarom zal ze grotere zorg dragen voor haar identiteit.
- Tegelijk moet ze een open Kerk blijven. De Kerk leeft met hart en ziel mee met het lief en leed van deze wereld. Ze staat open voor zoekende mensen en ontvangt hen goed. Ze staat ook open op de samenleving, op deze moderne en seculiere cultuur. Niet veroordelend en defensief, maar solidair met de mensen van deze tijd.
