Hoe Clara van Assisi mij klaarder werd

Eerlijk? Mijn eerste kennismaking met de Heilige Clara van Assisi deed me huiveren. San Damiano, het kloostertje waar ze met haar zusters woonde op een boogschoot van Assisi, vond ik een pareltje. Maar de verhalen over de armoede waarin ze daar met haar zusters leefde, de strenge ascese, haar langdurig ziek zijn, kreeg ik moeilijk verteerd.

Schrijnend vond ik het, zodanig zelfs dat ik er liefst van wilde weglopen. Waarom de keuze voor zoveel ellende en lijden?

En prangender nog, hoe kon ze daarmee andere vrouwen zodanig inspireren dat ze bij haar aansloten?

Enkele jaren later stond ik terug in het klooster van San Damiano. Deze keer met een groep die ik voor TAU – Franciscaanse spiritualiteit vandaag zelf mee begeleidde. Clara had me ondertussen al wat van haar geheimen prijsgegeven.

Met de tijd was het me helder geworden dat de enige toegangspoort om haar radicale levenskeuze te begrijpen, vermoedelijk het lijden zelf is. Het moment dat in je eigen leven het noodlot lijkt toe te slaan. Wanneer je diegene kwijtraakt die je nooit wilde verliezen, of oog in oog komt te staan met de broosheid van je eigen leven en alle houvast je lijkt te ontglippen. Althans zo gebeurde het voor mij.

Net op het moment dat ik de grond onder mijn voeten voelde beven, net dan, leek Clara met een geheel ander gelaat mijn leven binnen te wandelen.

Dan ontpopte ze zich als een krachtige vrouw die net als voor haar zusters ook voor mij een weg doorheen de beproeving toonde. Waar mijn blik zich eerst verkeek op de harde levensomstandigheden, ontdekte ik nu met hoeveel zorgzaamheid en zachtheid ze in al dat lijden aanwezig was.

Leefregel van Clara: er zijn voor elkaar

In de leefregel van Clara las ik dat van een abdis verwacht werd dat ze troost biedt aan bedroefden, dat ze een laatste toevlucht is en genezende hulp voor wie in nood is. Wat een uitdagend anders leiderschapsprofiel… Clara blijkt niet het type leider dat met de sterksten voorop op kop liep en met hen het ritme bepaalde. Ze daalde net af naar die zusters die het om welke reden dan ook moeilijk hadden. Op hun meest kwetsbare momenten duwde ze hen zachtjes vooruit.

Meer nog, aan de zieke zusters wordt in de regel het advies gegeven dat de een de ander gerust zijn nood kenbaar mag maken. Hoe moeilijk dat soms is, ervaar ik soms ook zelf. Het vraagt moed om in je meest existentiële behoeften te gaan staan en die te openlijk en in alle kwetsbaarheid te uiten.

Het gaat erom op je meest breekbare momenten met trillende stem een vriendin op te bellen met de vraag of ze soms even tijd heeft.

Het is weten dat je de ander nodig hebt, en die nood met de nodige schroom uitspreken. Ook als die misschien niet altijd beantwoord wordt omdat de druk van ons moderne leven daar soms tijd noch ruimte voor laat…

Lees verder onder de foto.

De zusters in San Damiano hadden tijd. Ze hadden niets anders dan de beslotenheid van hun klooster, het leefmodel en de beproeving van de armoede die ze met elkaar deelden. Als mensen waren ze volledig op elkaar toegewezen. Onmiddellijk na de oproep hun noden kenbaar te maken, volgt in de regel dan ook een appel tot wederzijdse zusterlijke, zelfs moederlijke liefde en zorg. De regel schat die onderlinge liefde duidelijk hoog in, want wat verder staat er: En zij moeten er altijd voor zorgen de eenheid van de onderlinge liefde te bewaren, die de band is van de volmaaktheid.

Een grondtoon van liefde lijkt door de regel van Clara te weerklinken.

De Heilige Armoede waar Clara zo volhardend voor koos, laat zich plots voelen als een al even radicale uitnodiging tot onderlinge liefde en dienstbaarheid. Voor de abdis gold dit in extremis: Want zó moet het zijn, stelt de regel helder, de abdis is de dienares van alle zusters.

Clara zette, net als Franciscus van Assisi, de wereld op zijn kop. Wat me door de harde fysieke leefomstandigheden eerst onmenselijk leek, openbaarde zich meer en meer als een weg naar meer menselijkheid.

'La condition humaine', onze menselijke kwetsbaarheid, wat proberen we haar in onze tijd toch weg te duwen, te beheersen en zelfs te overwinnen.

Misschien maakt net dat onze samenleving soms zo onmenselijk hard.

Clara heeft de kwetsbaarheid van het menselijk bestaan en het lijden dat het met zich meebrengt ten volle kunnen aanvaarden en zelfs omarmen. Ze vluchtte er niet van weg. Samen met haar zusters ging ze er radicaal in staan. Ze durfden hun behoeftigheid, hun afhankelijkheid, hun schepsel zijn ten volle te beleven. Het deed hen niet alleen groeien in onderlinge liefde en eenheid. Het kneedde hen ook tot kwetsbare ontvankelijke vrouwen. En het wonderlijke is dat net in die kwetsbaarheid ruimte ontstond waarlangs God kon doorbreken. Hij droeg hen in hun gebrokenheid …

Meer weten over Clara?

Kom dan op zaterdag 24 november naar de inspiratiedag van TAU in Sint-Truiden. Woordkunstenares Tine Ruyschaert deelt haar passie voor Clara. Verder is er een Clara-evocatie door de jonge actrice Katrijne Merrigan en zijn er workshops rond Clara’s bijzondere persoonlijkheid.