Op de dool, zoals Jozef en Maria

De meeste Oekraïense ontheemden in ons land zijn jonge ouders en hun kinderen

De Russische invasie van Oekraïne op 24 februari laatst leidde tot de grootste ontheemding in decennia. Bijna acht miljoen Oekraïners zochten een toevlucht in Europese landen, van wie 61.935 in België (toestand op 6 december). Dat komt overeen met het gemiddelde inwoneraantal van drie Belgische gemeenten. De grote meerderheid van hen bestaat uit vrouwen en kinderen. Onder de volwassenen valt de omvangrijke groep jonge ouders op. Ze doen denken aan de Heilige Familie op de vlucht.
In het nooddorp in Antwerpen-Linkeroever verblijven achthonderd Oekraïners, die er een containerwoning kunnen huren. Iedereen is er in orde met de vereiste registratie. Het is vier uur en de school gaat uit, waardoor we meteen zelf kunnen vaststellen wie hier woont. Inderdaad, hoofdzakelijk vrouwen en kinderen. We spreken Oksana Zhychova en Uliana Matoviichuk, beiden uit Ivano-Frankivsk, in het westen van Oekraïne, een streek waar, anders dan in de grote centra van het oosten, nog veel tradities, ook van Kerstmis, bewaard bleven.
Het westen van het land is sterk religieus. Oksana Zhychova is Grieks-katholiek, Uliana Matoviichuk behoort tot de orthodoxe Kerk van Oekraïne. Veel verschillen zien ze niet, in Vlaanderen gaan ze naar de kerk in de katholieke parochie. Voor hen is geloven in en het beleven van God als eten en drinken. Christenen van de Byzantijnse ritus vieren Kerstmis op 6 januari en kennen geen kerststal, wel iconen.
„Op 25 februari, één dag na het uitbreken van de oorlog, vertrokken we met de kinderen in de auto naar België”, vertelt Uliana Matoviichuk. „Mijn man had hier gewerkt. Aanvankelijk wilden we schuilen in kelders, maar de vrees voor raketten bleek achteraf gegrond. In België was natuurlijk niet meteen plaats en daarom verbleven we bij een streekgenoot tot we via een website te weten kwamen dat de kapucijnen hun klooster openstelden.”
„We voelden ons allemaal als Jozef en Maria die geen plaats vonden in de herberg”, vult Oksana Zhychova aan. „Gelukkig vonden we in het [node:field_streamers:0] klooster veel warmte, een fijne sfeer en kregen we veel hulp. We hadden ook maar één koffer bij ons. De broeders moesten wel hun leven aanpassen met plotseling vrouwen en kinderen in huis.”
De families werden geregistreerd en konden verhuizen naar een plek waar elk gezin zijn eigen stek heeft. In Linkeroever gaat het om driekamerwoningen. „We zijn tevreden, maar het is niet zoals thuis”, klinkt het.
Kerstmis is het feest van de vrede. Over wat ze hopen, mag geen twijfel bestaan: dat de oorlog zo snel mogelijk stopt. „Ivano-Frankivsk ligt veraf van het front, maar raketinslagen vernielden de elektriciteit- en gastoevoer”, zegt Uliana Matoviichuk. „De inwoners staan voor een moeilijke winter. Er is vaak geen stroom. Nu begint het echte afzien, zeker in de steden. ’s Nachts is het soms min twintig. Anders dan wat gebeurt aan het front haalt dat niet meteen het nieuws, maar het is wel dagelijks lijden.”
„Onze zorg gaat vooral uit naar onze kinderen. Omwille van hen zijn we vertrokken”, zegt Oksana Zhychova. „De vlucht was stresserend voor hen. Gelukkig kunnen ze hier naar school gaan, zowel in het Nederlands als op zaterdag in het Oekraïens, zodat ze ook in onze eigen taal leren lezen en schrijven. We worden hartelijk ontvangen en we zullen proberen ons te integreren.”
„Toch is het moeilijk vluchteling te zijn”, vult onze andere gesprekspartner aan. „We hadden veel geluk, maar nogmaals, het is hier niet als thuis. Alles is moeilijk, de systemen, de taal en het weer. Hier in de winter is het niet koud, maar nat.”
We praten over de gevolgen van de oorlog en de gesneuvelden die iedereen kent, over zwaargewonden die ook in ons land worden verzorgd. Zeker de generatie van twintigers, geboren rond 1996, zal lichamelijk en geestelijk zwaar getekend zijn. Troost het geloof van Kerstmis? Uliana Matoviichuk: „Eigenlijk is het enige punt te vertrouwen in ons geloof, het is ook het enige waarmee we voortkunnen. Er is geen ander vertrouwen dan in God alleen.”

Reageren op dit artikel? Dat kan op www.kerkenleven.be