Hartelijk weerzien na 20 jaar – bisschop Bonny naar Irak

Tijdens de Goede Week reisde de Antwerpse bisschop Johan Bonny naar Irak. Een reis die hij al lang op zijn verlanglijst had staan, maar die er door omstandigheden nooit eerder was gekomen. De bisschop zag er onder andere Fadi Bashir terug, een monnik die hij in zijn tijd in Rome onder zijn hoede had.

Tijdens zijn Romeinse periode was Johan Bonny actief in de Pauselijke Raad voor de bevordering van de eenheid van de christenen, waar hij verantwoordelijk was voor de oecumene in het Midden-Oosten.

‘Toen ik die taak op mij nam, in 1997, was het te gevaarlijk om naar Irak af te reizen’, vertelt de bisschop van Antwerpen. ‘De vergaderingen — met ook de
diverse christenen uit Irak — vonden plaats in landen als Syrië, Libanon en Egypte of in Rome.

De drang om de kerken ter plaatse te bezoeken, bleef echter aanwezig, ook nadat ik in Antwerpen werd benoemd.

Omwille van de vele contacten die ik had, werd ik gevraagd covoorzitter te blijven van de dialoog tussen de Assyrische Kerk en de katholieke Kerk. Tot de zestiende eeuw waren de Assyrische Kerk van het oosten en de Chaldeeuwse Kerk één. De Chaldeeuwse Kerk, die in gemeenschap is met Rome en dus deel uitmaakt van de katholieke delegatie, is veruit de grootste groep vandaag in Irak.’

(Lees verder onder de foto)

‘De monniken die hier nog leefden, wisten me te zeggen dat Fadi in een klein klooster in de buurt van Karakosh verbleef, een klooster dat hij weer opbouwde nadat het door Islamitische Staat was verwoest. Ik was blij hem op het spoor te zijn.

Aan zijn klooster hebben we elkaar toen teruggezien, na twintig jaar.

Fadi’s  levenspad nadat hij uit Rome vertrok, is echt uitzonderlijk. Nog voor IS zijn opmars inzette, werd hij door zijn patriarch naar Nieuw-Zeeland gestuurd. Hij verbleef er zeven jaar, waardoor hij de tijd van het kalifaat niet meemaakte. Op zijn eigen vraag mocht hij toch terugkeren, om een klooster in de buurt van Karakosh weer op te bouwen. Hij toonde me hoe IS het klooster en een archeologische site gebruikten als schild om aanvallen af te weren door er een enorm tunnelcomplex onder te bouwen.’

Martelaren

Tijdens zijn verblijf in Rome leerde Johan Bonny nog een andere Syrisch-katholieke priester kennen. Die kon hij echter niet meer ontmoeten. „Na zijn studies in Rome keerde hij terug naar Irak en werd hij door zijn bisschop benoemd in Mosoel. Toen IS de stad binnenviel, gingen ze naar zijn kerk, waar hij met drie andere priesters en diakens net een dienst voorging.

Ze kregen het bevel de kerk meteen te verlaten, wat ze weigerden. Daarop werden ze ter plekke geëxecuteerd.

Omdat in Mosoel alle kerken vernield waren, werden hun lichamen na de nederlaag van IS naar Karakosh gebracht. In de sacristie van de kathedraal prijkt nu een schrijn met hun foto’s en daarachter de kisten met hun stoffelijke resten. Intussen is een proces opgestart om hen te erkennen als martelaren.”

Bijbelse geschiedenis

Irak is een land met een soms onvermoede Bijbelse geschiedenis (zie verder op deze pagina). Tijdens de autorit van Bagdad naar Erbil maakte de Antwerpse bisschop een ervaring mee die hem spontaan deed denken aan een Bijbels verhaal. ‘De rit zou normaal vier uur duren, maar we deden er acht uur over omdat we in een ware zondvloed terechtkwamen. Regen, donder, bliksem en een aardedonkere lucht met overstroomde wegen als gevolg. Het werd me meteen duidelijk waar het verhaal van de zondvloed vandaan kwam. Dat werd niet geschreven in een woestijnomgeving, maar wel in deze streek.’

(Lees verder onder de foto)

Irak: Bijbels land met onzekere toekomst

Irak is een land met een lange, weinig bekende Bijbelse geschiedenis, maar het christendom staat er erg onder druk, aldus bisschop Johan Bonny. ‘Ten tijde van Saddam Hoessein telde Irak 1,4 miljoen christenen. Na de Golfoorlogen daalde dat tot 700.000 en na de doortocht van IS blijven er nog zo’n 300.000 over, 200.000 Chaldeeërs en 100.000 verspreid over andere christelijke Kerken. Op een totale populatie van ongeveer 43 miljoen Irakezen een te verwaarlozen percentage. Je kan je afvragen of 300.000 een voldoende grote basis is om te overleven.

Een groot probleem is het ontbreken van consistente groepen christenen in buurlanden.

Zowel in het oosten (Iran), het noorden (Turkije) als het westen (Syrië) zijn de christelijke buren verdwenen. In het zuiden (Saoedi-Arabië) waren er nooit christenen. Op dit moment kunnen christenen in alle vrijheid hun geloof belijden in Irak, met de nadruk op nu. De toekomst oogt onzeker. De afgelopen vijftien eeuwen kregen christenen er al vaak te horen dat ze vertrouwen moesten hebben. Maar even vaak waren zij die vertrouwen toonden de pineut. Ik deel dus hun onzekerheid over de toekomst”, stelt Johan Bonny vast.

‘Het is niet uitgesloten dat christenen nagenoeg volledig verdwijnen uit wat eens het moederland van het christendom was. Een spijtige zaak, ook voor het land. De christenen vormen immers een soort buffer tussen andere bevolkingsgroepen. Wanneer de buffer wegvalt, is de clash veel heviger.’