‘Jezus bouwde feestjes. Laten we Hem navolgen’

Timothy Radcliffe, dominicaan

Zo charmant Oxford zich voor mijn ogen ontvouwt wanneer ik me tegen de gure wind in een weg baan naar het klooster van de Blackfriars, zo warmhartig onthaalt Timothy Radcliffe me. Net terug van Myanmar staat de dominicaan, ooit magister-generaal van zijn orde, klaar om af te reizen naar Irak om er zijn broeders moed in te spreken.

’s Zondags wonen honderden studenten in Oxford de vieringen bij. „Het christendom is niet dood. Bijlange niet”, zegt Timothy Radcliffe vol vertrouwen en in prachtig Oxfordiaans Engels. „De dorst naar transcendentie sluimert diep in iedere mens. Hij vormt het hart van onze menselijkheid. Net als in Rusland of China zal ook bij ons het geloof heropleven, al kunnen we niet voorspellen wanneer of hoe.”

– Kerken lopen leeg, maar nooit waren zo veel mensen op zoek naar zin. Overal, behalve bij God. Waar miste de Kerk de trein?
We waren te vaak bang van moderniteit, democratie en nieuwe manieren van denken. Als we echter bereid zijn te leren van onze scherpste denkers, dan zullen zij ook leren van ons. Angst is het tegenovergestelde van liefde. Laten we naar buiten gaan, experimenteren en vertrouwen.
In Luik richtten we opnieuw een gemeenschap op. Onze broeders tappen er in een pub, studenten drinken er een pint. Zo groeien vriendschappen. Jullie hebben zulke lekkere bieren. Geniet ervan, samen met jongeren. Bouw feestjes. Als Jezus nu zou leven, zou dat het eerste zijn wat Hij deed. De vraag is of mensen de Kerk wel zien als een plaats waar wordt gevierd. Als wij droef zitten te wezen, waarom zou dan iemand op ons toestappen? Geloof brengt vreugde. Laat dat ook zien.
– Plooit de Kerk zich te veel terug op zichzelf? ‘Huismust’ ze te veel in bevallige liturgie?
Neen, mensen leven omdat ze ademen. Je ademt in en je ademt uit. Adem je enkel in, dan ontplof je. Adem je enkel uit, dan sterf je. Dus doe je beide. Zo nodigen we allen uit in de liturgie de longen te vullen en zenden we hen nadien naar buiten. Als Kerk moeten we daar naartoe gaan waar mensen, in het bijzonder jongeren, bijeenkomen en, zoals paus Franciscus zegt, de geur van onze schapen opsnuiven. Of dat in een kerk is of niet, doet er niet toe. Het komt erop aan dat je gemeenschap vormt. Vandaag doen jongeren dat vooral online. De zwakte van virtuele gemeenschappen is echter dat je er slechts gelijkgezinden ontmoet. Ook pelgrimages zijn in trek. Daar ontmoet je tochtgenoten die anders zijn dan jij. Dat is belangrijk.
De Kerk zou de plaats bij uitstek moeten zijn waar we in staat zijn om te leven met verschil. Ik koos mijn medebroeders niet. Velen hebben andere ideeën dan ik, thank God. Leven met mensen die het steeds met je eens zijn, moet erg saai zijn. Verschil is van vitaal belang. In elke ontmoeting ontdek je een ongekend facet van jezelf. Dat verrijkt je en maakt je meer mens.
– De Kerk lijkt verdeeld in een conservatief en progressief kamp. Hoe kunnen we toch samen op weg blijven gaan?
Vergis je niet. Vragen over [node:field_streamers:0] homoseksualiteit en echtscheiding zijn overal aan de orde, maar vaak onbespreekbaar. Wij moeten onze broeders en zusters in Afrika en Azië helpen die kwesties bespreekbaar te maken, net zoals zij ons moeten helpen van gedachten te wisselen over de ongelijke verdeling van rijkdom. We hebben iets te zeggen aan elkaar. En te leren van elkaar. Het fundamentele probleem in onze samenleving is dat we worden verleid door simplistische tweets. Politiek wordt gereduceerd tot slogans. Als Kerk moeten we de rede hoog houden. Waar ernstige reflectie is, ook met wie het niet eens is met ons, wordt de Kerk in toenemende mate aanvaard als partner in dialoog. Dat vraagt nederigheid om te leren zowel als om te onderrichten. Dat vraagt tijd om na te denken. En om te luisteren. Weet je dat we driehonderd jaar nodig hadden om te komen tot een aanvaardbare doctrine over de Drie-eenheid?
– Tal van pastores en vrijwilligers worstelen met pijn en verdriet omdat er niemand is om de fakkel over te nemen. Hoe aanvaarden we dat Kerk-zijn broos is geworden en hoe vinden we toch de kracht om door te gaan?
Geloven dat Christus Koning is, is geloven dat het meest hoopvolle erin bestaat het goede te doen dat je vandaag doet. Daarnaast moeten we van wie na ons komt niet vragen te doen wat wij deden, maar hen helpen hun ding te doen. En als dat mislukt, moeten we hen helpen op te staan en opnieuw te proberen. In de middeleeuwen noemden ze dat ars moriendi, de kunst van het sterven.
Toch begrijp ik dat gevoel van verlies. Daarom hebben we nood aan gebed. Onze enige zekerheid spruit voort uit de diepe, stille ervaring van God in het hart van ons zijn. Denk aan de geschiedenis van Israël. Wat een ellende. Of aan het Laatste Avondmaal, de grootste aller crisissen die we elke zondag herdenken. Het sluiten van kerken verdwijnt in het niets bij de moord op Jezus. Als we bang zijn voor de toekomst, welk vertrouwen in God tonen we dan? Hij komt tot ons op manieren die we niet kunnen voorzien.
Ja, de mens is gemaakt om gelukkig te zijn, stelt Thomas van Aquino. Werkelijk geluk houdt de kunst van droefenis in. Het tegenovergestelde van geluk is niet verdriet, maar een dood hart. Paus Franciscus is een gelukkig man omdat hij zich laat raken door de pijn van de wereld.

Timothy Radcliffe spreekt op 14 januari om 15.30 uur in de kathedraal van Antwerpen over christen-zijn in deze tijd. Gratis toegang. Vertaling voorzien. Info: www.dekathedraal.be.