Les 5 ~ Augustinus van Hippo (354-430)

Leren van spirituele meesters is altijd ook je eigen hart verkennen. Wat je zelf ervaart bij het volgen van de lessen is dus relevant. Of je nu geboeid of verveeld bent, luister met liefde naar je eigen ervaring. Niet als een strenge schoolmeester, maar als een liefhebbende ouder. Want onszelf kennen, is God kennen. 

Stap 1. Maak kennis met Augustinus van Hippo

Professor Anthony Dupont is aan de KULeuven gespecialiseerd in oude kerkgeschiedenis, de kerkvaders en vooral Augustinus van Hippo. In het filmpje van 11 minuten toont hij hoe verrassend actueel deze vierde-vijfde-eeuwse Noord-Afrikaanse theoloog wel is. Je kan ook de inleiding als tekst downloaden (pdf).

Stap 2. Beluister en lees zelf Augustinus van Hippo

Professor Anthony Dupont koos fragmenten uit het wereldberoemde werk Belijdenissen van Augustinus. 

Hieronder kan je de woorden van Augustinus zelf beluisteren of lezen. Wil je de tekst echt laten doordringen? Download eerst de leestekst en beluister hem dan. Lees hem daarna nog eens rustig door. Duid eventueel aan welke zin of welk woord jou bijzonder raakt. 

Stap 3. Bidden met Augustinus van Hippo

In de volgende fragmenten uit de Belijdenissen, richt Augustinus zich persoonlijk tot God vanuit zijn hart. Het kan je inspireren en helpen om zelf met je hart te bidden.

‘Veel te laat heb ik jou liefgekregen,
schoonheid wat ben je oud, wat ben je nieuw.
Veel te laat heb ik jou liefgekregen.

Binnen in mij was je, ik was buiten,
en ik zocht jou als een ziende blinde
buiten mij, en uitgestort als water
liep ik van jou weg en liep verloren
tussen zoveel schoonheid die niet jij is.

Toen heb jij geroepen en geschreeuwd,
door mijn doofheid ben jij heengebroken.
Oogverblindend ben jij opgedaagd
om mijn blindheid op de vlucht te jagen.
Geuren deed jij en ik haalde adem,
nog snak ik naar adem en naar jou.

Proeven deed ik jou en sindsdien dorst ik,
honger ik naar jou. Mij, lichtgeraakte,
heb jij doen ontbranden. En nu brand ik
lichterlaaie naar jou toe, om vrede.’ * 

‘Ik roep u in, mijn God, 
die mij trouw blijft.  
U hebt mij gemaakt en bent mij niet vergeten, 
ook niet toen ik u vergat. 
Ik roep u naar binnen in mijn ziel. 
U maakt haar gereed om u te ontvangen door het verlangen dat u haar ingeeft. 
Wijs mij nu niet af, nu ik u bij mij binnen roep. 
U was op mijn roepen vooruitgelopen 
en bleef maar aandringen, op allerlei manieren. 
Ik moest u horen, in den vreemde, 
en terugkomen en u die mij riep, 
bij mij binnenroepen.’ ** 

* Conf. 10, 38. Vertaling H. Oosterhuis, Aandachtig Liedboek, Baarn, Ambo, 1983, 188.

** Conf. 13,1.

Stap 4. Meer weten over Augustinus

• Feestdag 28 augustus
• Leven van Augustinus op Augustijns Instituut Utrecht

Vertalingen in het Nederlands van Augustinus’ Confessiones:

• Gerard Wijdeveld. Aurelius Augustinus’ Belijdenissen. Ambo/Anthos, 1963. Deze vertaling is reeds verschillende keren uitgegeven, de laatste keer in 2002 (Amsterdam). 
• Pedro Antionio Urbina. Belijdenissen: in eigentijdse bewerking. De Boog, 1998. Een meer hedendaagse vertaling.
• Wim Sleddens. Belijdenissen. Damon, 2009. De meest recente en vlot leesbare vertaling van de Confessiones die trouw aan de oorspronkelijk Latijnse grondtekst in evenwicht brengt met hedendaagse verstaanbaarheid. Bestel bij de uitgever

Vermeldenswaard zijn ook twee bloemlezingen uit de Confessiones: 

• F. Erens, B. Natter (red.). Het leven van een zondaar: een keuze uit de Belijdenissen. Bakker, 2005. 
• J. Van Neer, W. Sleddens, A. Tigchelaar (verts.), C. White (red.). Augustinus belijdenissen. Ten Have, 2001. 

Drie andere belangrijke en invloedrijke werken van de hand van Augustinus: 

• De stad van God (De civitate Dei). Ingeleid, vertaald en van aantekeningen voorzien door Gerard Wijdeveld. Ambo, 1983/1984/1985.
• Over de drie-eenheid (De Trinitate). Ingeleid, vertaald en van aantekeningen voorzien door Tars van Bavel. Peeters, 2005. 
• Wat betekent de bijbel: christelijke scholing in tekstbegrip en presentatie (De doctrina Christiana). Ingeleid, vertaald en van aantekeningen voorzien door Jan den Boeft & Ineke Sluiter. Kritak, 1999. 

Overzicht van alle werken van Augustinus en Nederlandse vertalingen 

De Confessiones is geen biografie in de strikte zin van het woord. De oudste, meer feitelijke, levensbeschrijving is geschreven door Possidius, een vriend van Augustinus zelf en bisschop van Calama, kort na het overlijden van Augustinus. Deze vita behoort tot de hagiografische literatuur en is niet primair geïnteresseerd in historische accuraatheid. Possidius’ Vita Augustini is vertaald naar aanleiding van het eeuwfeest van Augustinus’ bekering:

• Tarsicius van Bavel. Veel te laat heb ik jou liefgekregen. Augustijns Historisch Instituut, 1986. 

Boeken over Augustinus:

• Henry Chadwick. Augustinus van Hippo. Vertaald uit het Engels door Anthony Dupont Wim Sleddens. Halewijn, 2012. Aanbevolen literatuur voor verdere studie. Schetst een sympathiek en tegelijk kritisch-eerlijk beeld van deze monumentale schrijver, denker en zielzorger. 
• Serge Lancel. Saint Augustin. Paris, 1999. / Saint Augustine. London, 2002. Nog niet naar het Nederlands vertaald. Veruit de meest uitmuntende en volledige biografie 
• Vera Paronetto. Augustinus: de boodschap van een leven. Averbode, 1991. Situering van Augustinus’ zoektocht binnen de historische context van zijn tijd
• Peter Brown. Augustinus van Hippo. Amsterdam, 1992. Op een journalistieke wijze.
• Garry Wills. Augustinus. Amsterdam, 2001. Vanuit hedendaags filosofisch en psychologisch perspectief. 
• Stephen Cooper. Augustinus voor Amateurtheologen. Averbode, 2007. Een hervertelling van Augustinus’ bekeringsverhaal in de Confessiones. 
• Frits van der Meer. Augustinus zielzorger: een studie over de praktijk van een kerkvader. Utrecht, 1947. Opnieuw uitgegeven met een inleiding door T.J. van Bavel in 2008, Kampen.
• Alexander Sizoo. Augustinus: leven en werk. Kampen, 1957. 
• Hans van Reisen. Augustinus bisschop van Hippo. Eindhoven, 2002. Handige brochure met beknopt overzicht van zijn leven en werk.

Werk- en lesmateriaal:

• Dossier Augustinus op de Thomas-website
• Hans van Reisen. Met Augustinus aan de slag: hulpboek voor de studie van Augustinus. Eindhoven, 2002. 
• Hans van Reisen. Bij Augustinus te gast: handleiding voor het groepsgewijs lezen van Augustinus. Eindhoven, 2003. 

Meer van de online school spirituele meesters

• Les 1 ~ Beatrijs van Nazareth (1200-1268) door zuster Katharina Michiels
• Les 2 ~ Bernardus van Clairvaux (1090-1153) door professor Wim Verbaal
• Les 3 ~ Jan van Ruusbroec (1293-1381) door professor Rob Faesen sj
• Les 4 ~ Clara van Assisi (1194-1253) door zuster Trees Cooman
• Volgende week Les 6 ~ Hadewijch (13de eeuw) door professor Veerle Fraeters
• Zit je met vragen naar aanleiding van deze les? Stuur ze naar academie@kerk.net. We doen ons best om je te antwoorden.
• Wil je graag de volgende lessen per e-mail ontvangen? Schrijf je dan gratis in