Van Lierde: ‘De toekomst ligt in kleine groepen Emmaüsgangers’

• Als u zich niet bekent tot één bepaalde spiritualiteit, uit welke bron put u dan als gelovige?

De Bijbel voedt mij al een leven lang en ik kan hem gerust mijn eerste inspiratiebron noemen. Ik ben een boekenmens en via die weg kwamen heel wat spirituele figuren op mijn pad. Ik denk aan Dietrich Bonhoeffer, Gerhard Lohfink of Tomáš Halík. Onze job als Tertio-journalist is een permanente bijscholing, mede door de ontmoetingen met de grote profeten van onze tijd en met de ‘kleine heiligen’ die we laten getuigen in onze Achterkrant. Allemaal verdiepten zij mijn geloof.

• Welke plaats heeft dat geloof in uw leven?

Beroepsmatig kan ik er natuurlijk niet omheen. Elke christen moet een persoonlijk evenwicht vinden tussen de verschillende pijlers van het geloof – de liturgie, de diaconie en de verkondiging. In mijn leven lag de klemtoon altijd op het intellectuele en dus op de verkondiging. Zo past Tertio goed in mijn christelijk engagement. Maar ook in mijn persoonlijke leven is het geloof belangrijk. Het is permanent aanwezig, al besef ik soms niet hoe sterk ik ervan doordrongen ben. Vergelijk het met de vis die zich niet bewust is van het water waarin hij zwemt.

Je geloof wordt pas bevraagd als anderen je erop aanspreken, wat de media en de politiek dagelijks doen.

Die confrontatie ervaar ik niet als een storm en ze ondergraaft mijn geloof niet. Al erken ik dat de permanente verdedigingspositie waarin gelovigen vandaag worden geduwd, best vermoeiend is.

• Hoe kijkt u naar de huidige evoluties binnen de kerk? Wat verontrust u en wat geeft u hoop?

De crisis van de Kerk in het Westen is zeer groot en corona was daarbij een openbarende factor. Wat we al langer wisten, kwam toen in volle scherpte aan het licht en versterkte de zaken nog. Wie dacht dat mensen in crisis naar het geloof zouden teruggrijpen, zat goed fout. Voeg daar de secularisering en de schandalen aan toe en het geeft geen vrolijk beeld. In 40 jaar tijd werd het katholieke geloof van mainstream tot uitzonderlijk. De kloosterwereld verdampte bijna en de parochies kennen een uitdunnend priester- en lekenbestand. Met de vele kerkgebouwen slepen we de last van het verleden mee en tegelijk hebben we behoefte aan lokale verankering en nabijheid, waardoor we onze parochiekerk in de buurt liefst niet zien verdwijnen. We zitten in een overgangsfase van meerderheids- naar keuzekerk en die krimp brengt onvermijdelijk verlies teweeg. We weten nog niet wat de toekomst brengt en of er iets nieuws geboren wordt. Er is tegelijk stervens- en geboortepijn. De toekomst van het geloof ligt voor mij in de geestelijke begeleiding van kleine groepen, zoals eertijds de gezinsgroepen.

Niet in de massakerk, maar in het samen op weg gaan zoals de Emmaüsgangers ligt de toekomst van de Kerk.

Ouderen worstelen met ‘wat ze ons toch allemaal hebben wijsgemaakt’. Jongeren stammen dan weer uit een cultuur van religieuze ontbossing. Kan aan al die zoekenden de essentie van het christendom worden aangeboden en zo ja, hoe? Daarbij gaat het niet over typisch christelijke waarden, want die bestaan niet – iedereen kan die waarden aanhangen. Onze eigenheid ligt in de navolging van Christus. Waar krijgt die gestalte en hoe wordt die gevoed? Waar kunnen jongvolwassenen terecht voor geloofsverdieping? Hoe bereiken we wie niet naar de kerk komt? Preken we niet te veel voor eigen kerk? Tegelijk blijf ik hoopvol, want onze boodschap is krachtig genoeg om staande te blijven. Altijd zullen er mensen zijn voor wie God tot leven komt doorheen de Bijbel of door ontmoetingen met inspirerende geloofsgetuigen.

• Wat rekent u tot de persoonlijke hoogtepunten in uw Tertio-carrière?

Sowieso het interview met de paus in 2016. Wat Franciscus toen zei over de Kerk-Staatverhouding, over de derde wereldoorlog die we beetje bij beetje beleven, over zijn grote prioriteiten zoals de barmhartigheid en de synodaliteit en over de media, heeft nog niets aan actualiteit ingeboet. Het blijft het herlezen waard. Ik mocht Franciscus ook ontmoeten tijdens de bisschoppensynodes en er was de audiëntie bij het 20-jarige bestaan van Tertio in 2020, eveneens onvergetelijk. Dankbaar ben ik om zoveel boeiende ontmoetingen, zowel met de grote profeten van onze tijd als met kleine heiligen, en om de talloze bijzondere ervaringen. Tal van reizen – van Guatemala, Colombia en Peru tot Zuid-Korea en van Denemarken tot Polen – verrijkten mijn horizon. Bovenal bood Tertio me de kans permanent bij te leren en mijn geloof te verdiepen. De jongste jaren groeide vooral mijn geloof in de goddelijke voorzienigheid: het vertrouwen dat het goed komt, dat paniek niet nodig is. Dat was mijn ervaring telkens we een nieuwe redacteur zochten of een andere uitdaging mijn pad kruiste. En dat geloof werd alweer bevestigd bij het vinden van een geschikte opvolger. Heb vertrouwen en geef ook vertrouwen aan anderen. Die gelovige attitude leidt tot grote innerlijke vrijheid.

• Lees het integrale integrale ‘afscheidsinterview’ dat Sylvie Walraevens met afscheidnemend Tertio-hoofdredacteur Emmanuel Van Lierde maakte en verschijnt in Tertio nr. 1.177 vanmorgen woensdag 31 augustus 2022.
• Voor een gratis proefnummer van of een abonnement op Tertio.