Nieuwe wijn in nieuwe zakken

Emmaüsparochie in Brugge pakt uit met een ingrijpend en uniek toekomstplan

Sinds 2015 vormen de vijf parochies van de Brugse deelgemeenten Sint-Andries en Sint-Michiels samen de Pastorale Eenheid Emmaüs, intussen beter bekend als de Emmaüsparochie. In het weekend van 12 en 13 januari lanceerde het pastorale team van die nieuwe parochie een gedurfd toekomstvoorstel. „We gaan onderzoeken of we onze vijf kerken allemaal kunnen onttrekken aan de eredienst om in de plaats een nieuwe kerk te bouwen”, legt pastoor Filip Vanbesien uit. „Geen enkele van de vijf bestaande kerken is immers geschikt voor alle functies die je mag verwachten van een centrale parochiekerk. Daarom pleiten we voor een oplossing ten gronde, gericht op de toekomst.”
Hoewel het plan nog maar een voorstel is en nog niks definitief werd beslist, heeft het pastorale team van Emmaüs zelfs al een concrete locatie op het oog. „De vzw Gezondheidszorg Bermhertigheid Jesu beloofde ons een stuk grond aanpalend aan het Psychiatrisch Ziekenhuis Onze-Lieve-Vrouw ter beschikking te stellen”, zegt Vanbesien. „Daarmee zou de nieuwe kerk netjes op de grens van beide deelgemeenten komen te liggen. Bedoeling zou zijn dat een van de huidige kerkfabrieken eigenaar wordt van grond en gebouw en dat de andere kerkfabrieken op termijn met die kerkfabriek worden samengevoegd. Vier van onze kerken zouden eenvoudig herbestemd kunnen worden. Met opbrengst daarvan kunnen we de nieuwbouw deels financieren. Daarnaast halen we middelen uit crowdfunding en de recuperatie van de bespaarde werkings- en investeringstoelagen van meerdere jaren. Enkel voor de Sint-Andreas en Sint-Annakerk, een beschermd monument, ligt herbestemming niet meteen voor de hand.”
Meer dan louter een praktische oplossing hoopt de Emmaüsparochie dankzij een nieuwe kerk allereerst impulsen te geven aan het parochieleven, en niet enkel op vlak van de liturgie. „We dromen van een duurzaam, artistiek en hedendaags gebouw dat naast een liturgische ruimte ook beschikt [node:field_streamers:0] over vergaderaccommodatie, een ontvangstruimte en parochiesecretariaat”, legt Filip Vanbesien uit. „De nabijheid van het psychiatrisch ziekenhuis en van de universiteitscampus bieden bovendien kansen voor nieuwe pastorale initiatieven.”
Filip Vanbesien benadrukt dat het project slechts mogelijk is dankzij de concrete, plaatselijke omstandigheden. „De situatie van Sint-Andries en Sint-Michiels is inderdaad moeilijk te vergelijken met die van het gros van de kerken in Vlaanderen”, meent ook Jonas Danckers van het Centrum voor Religieuze Kunst en Cultuur. „Randstedelijke wijken hebben een andere sociologische achtergrond dan dorpen. Ze zijn jonger en worden gekenmerkt door nieuwere, veranderlijke gemeenschappen. Bij ons zijn dat soort projecten veeleer zeldzaam. In Nederland komen ze vaker voor, onder andere omdat geloofsgemeenschappen er overwegend zelf instaan voor hun financiën.”
Volgens Danckers toont het Brugse project alvast aan dat participatie, overleg en buiten de gebaande paden durven te treden, kan leiden tot creatieve oplossingen. „Bij het zoeken naar een nieuwe bestemming voor kerken die op het eerste gezicht weinig erfgoedwaarde hebben, moet je toch rekening houden met het verhaal dat de objecten en tradities vertellen over een lokale gemeenschap”, zegt hij. „De betekenis van dat roerende en immateriële erfgoed meenemen, kan een nieuw project versterken. Een omvattend denkproces kan, wanneer de geesten zijn gerijpt, heel andere resultaten opleveren dan aanvankelijk gedacht.”
Pastoor Vanbesien en co staan alvast klaar om hun voorstel door te praten met de stad, de kerkfabrieken en het bisdom. „Indien het wordt aanvaard, hopen we binnen een jaar of vijf onze nieuwe kerk in gebruik te nemen”, zegt Vanbesien. „De eerste reacties zijn alvast positief, ook vanuit de kerkfabrieken. Aanbiedingen voor een herbestemming van de huidige kerken lopen zelfs al vlotjes binnen. ”

Reageren op dit artikel? Dat kan op www.kerkenleven.be