Ontmoeting blijft actueel en inspireren

Acht eeuwen geleden trok Franciscus van Assisi geweldloos naar de islamitische sultan

Achthonderd jaar geleden, tijdens de Vijfde Kruistocht, ontmoette Franciscus van Assisi in de zomer van 1219 in Egypte de islamitische sultan Malek al-Kamil. Uit de bronnen weten we weinig over die gebeurtenis en we kunnen ons slechts een beeld vormen van de context ervan. De inhoud van de gesprekken tussen de heilige en de sultan blijft bijgevolg een raadsel. Toch wordt de ontmoeting vandaag beschouwd in het licht van de dialoog tussen de godsdiensten.
„Ongetwijfeld was Franciscus zijn tijd ver vooruit en werd de essentie van zijn denken toen niet begrepen. Ook werd lange tijd gemeend dat Franciscus de sultan wilde bekeren”, zegt pater André Jansen, minderbroeder en kenner van de franciscaanse spiritualiteit. „In de regel van de minderbroeders doken later enkele opmerkelijke aanpassingen op die wellicht het gevolg waren van de ontmoeting. De broeders werd aangemaand tussen moslims te gaan leven en geen theologische discussies met hen aan te gaan. Blijkbaar had dat Franciscus van die ontmoeting veel opgestoken en dat is meteen de actuele waarde ervan.” Een rechtstreeks gevolg van de ontmoeting met de sultan was alvast dat de franciscanen van de islamitische heersers het recht kregen in Jeruzalem en Egypte te leven, en dat tot op vandaag. In de negentiende eeuw kregen ze nog kritiek omdat ze er niet bekeerden.
„De ontmoeting blijft ons inspireren”, bevestigt Barbara Mertens van TAU – franciscaanse spiritualiteit vandaag. „Tijdgenoten konden er niet aan uit, zo radicaal nieuw was het. Vanuit de franciscaanse familie publiceerden we een dossier over de radicale breuk in het denken over de relatie tussen godsdiensten. We organiseerden in februari een studiedag waarbij we samen met geïnteresseerden de bronnen bestudeerden. Dat is actueler dan vaak gemeend. Al Qaida en Islamitische Staat bestempelen het Westen bewust als kruisvaarders. In Brussel brachten we een gemengde groep van christenen en moslims samen rond de teksten van islamitische en christelijke mystici. Franciscus’ mystiek legden we naast die van zijn tijdgenoot Jalal ad-Din Muhammed Rumi. Straffer? In de gevangenis van Gent lazen we teksten met een gemengde groep, waaronder ook gedetineerden met een radicaliseringsdossier. Die bleken nog het meest enthousiast. De cyclus van het geweld werd doorbroken door samen in gesprek te gaan.”
Tijdens de veertigdagentijd wordt een digitale retraite gepresenteerd met getuigenissen van christenen zowel als moslims. Ieder getuigt vanuit zijn of haar geloof en traditie over hoe hij/zij God in het leven ervaart. Slotakkoord wordt een interreligieuze ontmoetingsdag op 27 april in abdij Roosenberg in Waasmunster. In het najaar volgen nog lezingen en op 4 oktober, feestdag van Franciscus, nodigt de franciscaanse familie alle parochies uit de klokken te luiden als teken van verbondenheid.
„De evangelische vrede bren- gen, dat is volgens mij de eigenlijke reden waarom Franciscus naar de sultan trok”, zegt André Jansen. „Dus niet om zelf martelaar te worden, zoals sommige bronnen beweren, ook al wist hij uiteraard dat hij dat risico liep. Ook wilde hij zeker niet de sultan bekeren tot het katholicisme. De ontmoeting is het uitgangspunt om ongewapend naar de anderen toe te gaan, je open te stellen voor hem en haar en te werken aan verbinding.”

Meer informatie vindt u op www.franciscaansleven.be.