Psychotische jongvolwassenen maken eigen ‘waanzinnig’ magazine

Vzw Coconuts uit Leuven begeleidt jongeren met een psychotische kwetsbaarheid. Twee keer per jaar vormt de vzw een redactieteam dat bestaat uit maximum acht jongvolwassenen. Gedurende zes maanden werkt dat team aan een creatief en ‘waanzinnig’ magazine „dat zich richt op jou en mij, individuen en organisaties op zoek naar schoonheid, verbeelding, zuurstof en inspiratie”. Samen met zijn vrouw Anna Kint, social designer en sociaal ondernemer, is Niel Van Cleynenbreugel, psycholoog en psychotherapeut met expertise in psychose, individuele- en groepspsychotherapie, initiatiefnemer en drijvende kracht van het prille project.

Wat beogen jullie met Coconuts?

Niel Van Cleynenbreuge: ‘We werken met ons redactieteam toe naar een magazine, maar eigenlijk is dat een excuus om elke woensdagvoormiddag samen leuke dingen te doen. Dat creatief en speels met elkaar samenwerken, smeedt immers banden. Ons team bestaat uit mensen die elkaar voorheen niet kenden, maar al gauw begonnen ze hun ervaringen en hun leed met elkaar te delen. De sfeer is los en niet iedereen kan altijd erbij zijn.

De ene dag is de andere niet, maar we bemoedigen elkaar.

Tegelijk scheppen we ruimte voor die jonge mensen om hun creativiteit uit te leven en te doen wat ze graag doen, met een concreet doel voor ogen. Sommigen zijn goed in tekenen, anderen in het schrijven van gedichten of proza — noem maar op.

Uiteindelijk wil Coconuts jongvolwassenen die met een psychotische problematiek kampen ook helpen om weer verbinding te maken. Door een psychose geraak je immers helemaal geïsoleerd van je omgeving. Naast verbinding maken met elkaar proberen we elk redactielid te koppelen aan externe experts of creatievelingen die bij hen passen en die voor hen deuren kunnen openen. Ook via interviews leren ze interessante mensen kennen.’

(Lees verder onder de foto.)

Is jullie project een vorm van therapie?

‘Coconuts is geen therapie waarin de psychotische problematiek als zodanig behandeld wordt, maar een kunstproject dat vertrekt vanuit een herstelgerichte benadering. We proberen een brug te vormen tussen, aan de ene kant, de geestelijke gezondheidszorg en, aan de andere kant, de projecten die mensen met een psychische kwetsbaarheid aan werk helpen. Als therapeut op de afdeling Joris (voor jongvolwassenen met een psychose) van het Universitair Psychiatrisch Ziekenhuis van de KU Leuven stelde ik vast dat het voor veel van onze patiënten bijzonder moeilijk was om na een opname meteen weer aan te knopen bij de samenleving. Daaruit leidde ik af dat er nood was aan zo’n tussenstap. Toen ik daarover thuis met Anna sprak, kwam zij al gauw met een paar goede ideeën. Zo ging de bal aan het rollen.

Dat neemt niet weg dat Coconuts zonder twijfel een therapeutische waarde heeft. Bij het begin van elke vergadering nemen we de tijd om uit te wisselen over hoe het met ons gaat. Bovendien kun je dankzij dergelijke creatieve processen veel over jezelf leren, zeker wanneer je die ervaringen in de therapie kunt verbinden met je persoonlijke herstelproces. In elk geval is het hebben van een behandelaar een voorwaarde om tot het project te kunnen toetreden.’

Vanwaar de keuze voor een magazine?

‘We putten inspiratie bij psychiater Erik Thys, die met zijn project KAOS kunst en psychiatrie samenbrengt. Hij stelde vast, wat verschillende psychiaters voor hem ook deden, dat onder mensen met een psychische problematiek nogal wat mensen artistiek talent hebben. Die brengt hij in contact met gevestigde kunstenaars, die een tijd lang in de psychiatrie mogen verblijven. Ik geloof sterk in die benadering. Onderzoek toont immers aan dat het hebben van voldoende psychopathologie kan bijdragen tot meer diepzinnige kunstuitingen. Natuurlijk mag de pathologie niet te ver doorslaan, want dan raken patiënten al te ver heen. Ook dat kan echter weer leiden tot een heuse opwelling van creativiteit, zoals ik op de afdeling Joris meermaals kon ervaren, bijvoorbeeld toen ik samen met patiënten een filmproject uitwerkte.

En nu bemerk ik die creativiteit opnieuw in ons redactieteam.

Binnen onze redactie is er een grote openheid aanwezig om naar de dingen te kijken, kunnen we breed associëren en gaan we hier ook mee aan de slag.’

(Lees verder onder de foto)

Jullie zijn volop bezig met het eerste nummer van ‘Coconuts’. Welk soort magazine wordt het?

‘We vertrekken steeds vanuit het thema waanzin. Door hun psychose belandden onze redactieleden immers in een heel bizarre wereld. Daardoor kunnen ze niet meer vertrouwen op hun eigen ervaringen en zintuiglijke indrukken. Voor buitenstaanders is dat bijzonder moeilijk te vatten. Ook voor sommigen die het meemaken, is de psychose moeilijk te begrijpen. Bij Coconuts zetten we die jonge mensen ertoe aan om als het ware de gekheid uit hun ervaring te puren. Door er kunst van te maken, geef je die ervaring betekenis en verbind je die met je leven en met de samenleving.

We zoeken de ‘zin’ in ‘waanzin’.

Ons uitgangspunt leidt natuurlijk tot een aantal ongewone bijdragen. Zo gaan we straks een fotoshoot doen van de redactieleden met opgezette dieren. De groepsfoto wordt een beeld met op de voorgrond een opgezette bever en op de achtergrond de redactieleden die je maar vagelijk kunt zien. Inhoudelijk gaan heel wat bijdragen uiteraard over de problematiek van de psychose.

En al noemde ik ons magazine een excuus om samen leuke dingen te doen, toch is het niet de bedoeling dat mensen het enkel maar uit sympathie kopen, maar omdat het kunst is. Het moet een mooi afgewerkt geheel worden. Uiteraard hopen we daarbij een zo breed mogelijk publiek te bereiken, maar wellicht komen we allereerst uit bij een welbepaalde niche.’

Jullie project is nog pril. Hoe kijken jullie naar de toekomst?

‘Het eerste redactieproces loopt alvast goed en we krijgen heel wat bemoedigende reacties en medewerking. Er komt wel een pak werk aan te pas en momenteel draait de vereniging louter op vrijwillige inzet. Daarom verkennen we manieren om Anna deeltijds vrij te stellen voor dit project. Anna en ik vormen alvast een goed team: zij bewaakt allereerst het redactionele proces, en ik de groepsdynamiek. Tegelijk draait dit project niet rond ons.

Coconuts is overigens meer dan een project: het is een beweging. We dromen zelfs nog verder.

We denken aan een creatieve plek, een pand in Leuven, waar behandeling en creatie samen hand in hand gaan. Waar een deel van het pand gebruikt wordt voor behandeling en een ander deel als creatief bureau.’

We gingen ook een kijkje nemen op een redactievergadering. Een verslag daarvan lees je in ‘Kerk & Leven’ van woensdag 8 februari, nummer 6 van 2023.

• Meer info op de website van Coconuts. Helemaal onderaan kunt u uw gegevens achterlaten.
• U kunt Coconuts ook volgen via Instagram en LinkedIn.