Standpunt Ludwig De Vocht (Tertio): Liefde gaf U duizend namen

Op 14 mei wordt in Mechelen de 750ste verjaardag van de Hanswijkprocessie gevierd waarbij het beeld van Onze-Lieve-Vrouw van Hanswijk door de Dijlestad wordt gedragen. In de eerste week van juli vinden in Tongeren de Kroningsfeesten plaats, waarbij de kroning van het beeld van Onze-Lieve-Vrouw ‘Oorzaak Onzer Blijdschap’ in 1890 wordt herdacht. Vorig jaar werd in Scherpenheuvel de 150ste verjaardag van de kroning van het genadebeeld van Onze-Lieve-Vrouw gevierd en in augustus 2024 vinden in Hasselt de zevenjaarlijkse Virga Jessefeesten plaats. De Mariadevotie is in onze gewesten dus springlevend, wat weerspiegeld wordt in de eerste regel van het Marialied Onze-Lieve-Vrouw van Vlaanderen: Liefde gaf U duizend namen. Uit liefde kreeg Maria door de eeuwen heen talloze titels die weerspiegelen wat zij voor mensen betekent. Paus Franciscus merkte tijdens de algemene audiëntie van 24 maart 2021 evenwel op dat liefde ons altijd dingen doet overdrijven. Hij doelde daarmee op de titel Co-redemptrix of mede-verlosseres. Onze-Lieve-Vrouw omhult ons volgens Franciscus allemaal, maar als een Moeder, niet als een godin, niet als mede-verlosseres: als een Moeder. Christus is onze enige Verlosser, benadrukte de paus.

Vijfde dogma

Die pauselijke opmerking wordt gezien als een duidelijk signaal dat er niet snel een vijfde mariaal dogma zal komen waarin Maria de titel krijgt van Voorspreekster, Middelares en Mede-verlosseres. Het eerste dogma uit 431 bestempelde Maria als de moeder van God, het tweede uit 649 behandelde haar eeuwigdurende maagdelijkheid, het derde uit 1854 de onbevlekte ontvangenis en het vierde uit 1950 haar tenhemelopneming. Aan het derde en het vierde dogma gingen miljoenen verzoekschriften vooraf. Miljoenen gelovigen hebben inmiddels petities ingediend voor de afkondiging van het vijfde Mariadogma, een verzoek dat in 1915 werd opgestart door onder anderen de Belgische kardinaal Désiré-Joseph Mercier (1851-1926) die het voorlegde aan paus Benedictus XV alsook aan diens opvolger Pius XI.

Amsterdam

Vanaf de jaren 1950 zou Onze-Lieve-Vrouw tijdens niet door Rome als bovennatuurlijk erkende verschijningen aan de Nederlandse Ida Peerdeman (1905-1996) gevraagd hebben bij de paus aan te dringen op de afkondiging van het dogma over haar rol als Co-Redemptrix, Mediatrix en Advocatrix. Onze-Lieve-Vrouw stelde zich in Amsterdam voor als de Vrouwe van Alle Volkeren en bestempelde het vijfde dogma als het laatste. Maria verscheen aan Peerdeman tussen 1945 en 1959, dus vóór Vaticanum II. In Lumen Gentium, de dogmatische constitutie van het Tweede Vaticaans Concilie over de Kerk, staat dat de heilige Maagd in de Kerk aangeroepen wordt onder de titels van voorspreekster, helpster, bijstand, middelares. Paus Franciscus sluit zich in zijn afwijzing van de titel van mede-verlosseres daar bij aan. Een update van de titels die Maria uit liefde worden toegedicht, is niet voor morgen.

Niet iedereen binnen de Kerk is trouwens gewonnen voor het vijfde dogma, al was het maar om de protestanten niet voor het hoofd te stoten.

Geur van de kudde

Aan de vooravond van de meimaand duikt de roep om dat dogma af en toe toch weer op. Gelovigen hebben momenteel evenwel geen behoefte aan dogma’s of aan een dogmatische Kerk. Een synodale Kerk waarin allen samen op weg gaan, sluit beter aan bij de zeitgeist. Paus Franciscus heeft al verschillende malen gezegd dat priesters als herders moeten zijn die ruiken naar hun kudde. Het is dan ook opmerkelijk dat de opvolger van de man die de opdracht kreeg: Weid mijn lammeren; hoed mijn schapen; weid mijn schapen (Johannes 21, 15-17) zich zo sterk verzet tegen sommige verzuchtingen van een deel van zijn kudde. Hij had zich in 2021 ook gewoon niet kunnen uitlaten over het onderwerp mede-verlosseres. De officiële titulatuur van Onze-Lieve-Vrouw zal gelovigen evenwel niet beletten om zich in persoonlijk gebed zich tot Maria te richten met benamingen die voor hen een diepe, gevoelsmatige betekenis hebben en die zoals het Marialied het wil groot en edel, schoon en zoet zijn.

• Dit Standpunt van redacteur Ludwig De Vocht verschijnt in Tertio nr. 1.211 van morgen woensdag 26 april 2023.
• Voor een gratis proefnummer van of een abonnement op Tertio.