Vaticaan opent mogelijkheid van zegening homokoppels [analyse]

Homoseksuele paren kunnen nu ook in de katholieke kerk gezegend worden. Het Vaticaanse Dicasterie voor het Geloof publiceerde vandaag, maandag 18 december, een verklaring die geestelijken toestaat om ongehuwde, burgerlijk getrouwde en homoseksuele paren te zegenen. De tekst getiteld Fiducia supplicans (‘Vragen om vertrouwen’) benadrukt wel dat verwarring met een huwelijk moet worden uitgesloten. Ook mag er geen zegen worden uitgesproken tijdens een eucharistieviering. Het document draagt ​​de handtekening van kardinaal Victor Fernandez, hoofd van geloofsleer, en werd uitdrukkelijk goedgekeurd door paus Franciscus.

Wat staat er in het document?

De verklaring gaat vooral in op de betekenis en het statuut van zegeningen. Het begrip van zegen wordt uitgebreid. In de tekst benadrukt Fernandez dat de Kerk haar begrip van wat een zegen is in het licht van de pastorale idealen van paus Franciscus heeft verbreed en verrijkt. Met dit geëvolueerde begrip van zegen is het mogelijk om paren in onregelmatige situaties (vooral burgerlijk hertrouwde echtgescheidenen) en paren van hetzelfde geslacht te zegenen zonder hun status officieel te bekrachtigen of op enigerlei wijze de consistente leer van de Kerk over het huwelijk te veranderen.

In de brief wordt expliciet gesteld dat de Vaticaanse verklaring van 22 februari 2021, die zegeningen voor paren van hetzelfde geslacht fundamenteel uitsluit, zal worden 'uitgediept'.

Het document dringt er sterk op aan om dergelijke zegeningen niet te formaliseren, maar ze in elke situatie aan het onderscheidingsvermogen over te laten. In een zegengebed zou een pastor alles kunnen noemen wat goed is in en voor een relatie, en dat in gebed voorleggen aan God. Het zegengebed zou kunnen plaatsvinden in een kleine groep of tijdens een bedevaart of ook tijdens een besloten bijeenkomst met een priester, zo stelt het document.

Verandert nu de officiële leer van de Kerk?

Neen. Ook deze verklaring blijft vasthouden aan de traditionele leer van de Kerk over het huwelijk, en staat geen enkele vorm van liturgische ritus of zegening toe die vergelijkbaar is met een huwelijksritus. De waarde van dit document is echter dat het een specifieke en innovatieve bijdrage levert aan de pastorale betekenis van zegeningen, waardoor een verbreding en verrijking mogelijk wordt gemaakt van het klassieke begrip van zegeningen. Volgens de huidige katholieke leer is het geen zonde om homoseksuele gevoelens te hebben. Intieme handelingen tussen mensen van hetzelfde geslacht zijn echter, in de woorden van de catechismus, ‘intrinsiek ongeordend’. De uiting van seksualiteit is voorbehouden aan het huwelijk, dat alleen kan worden gesloten tussen een man en een vrouw.

De Kerk wil echter mensen in andere relaties niet uitsluiten en bijstaan met gebed.

Voor het ontvangen van een zegen buiten een kerkdienst zijn echter niet dezelfde morele vereisten vereist als voor het ontvangen van een sacrament. Iedereen die om een ​​zegen vraagt ​​‘laat zien dat hij de reddende aanwezigheid van God nodig heeft’. 

Wat is de achtergrond van deze ingrijpende pastorale koerswending?

Op 20 september 2022 publiceerden de Vlaamse bisschoppen als eersten een verklaring onder de titel Homoseksuele personen pastoraal nabij zijn: Voor een gastvrije Kerk, die niemand uitsluit, waarin zij zegening van homoseksuele paren voor mogelijk hielden, en dat ondanks een Vaticaans document uit 2021, dat dit onmogelijk achtte.

Johan Bonny, bisschop van Antwerpen, zei dat de richtlijn in lijn met het denken van paus Franciscus is. Haast tegelijkertijd spraken de deelnemers van de Duitse Synodale Weg zich met een overgrote meerderheid uit ten gunste van zegenvieringen. Bleek ook dat in meerdere Duitse bisdommen dergelijke zegeningen, vaak in een liturgische context, reeds jaren plaatsvinden. De bischoppen van Essen en Berlijn lieten de voorbije zomer openlijk weten de vieringen toe te staan. In het Italiaanse aartsbisdom Bologna vond vorig jaar de eerste publieke viering van een zegen van een homoseksueel paar plaats. Maar niet overal werd deze ontwikkeling geapprecieerd. Vijf kardinalen vroegen paus Franciscus in een zogeheten Dubia uitleg. In zijn commentaar, dat begin oktober werd gepubliceerd, verwees hij naar het ‘zeer duidelijke begrip’ van het huwelijk door de kerk.

In de omgang met mensen mag pastorale naastenliefde echter niet verloren gaan.

De paus sloot dus een pastorale praktijk niet uit.