God en de kunst van het vissen

Tijdens de voorstelling van de Nederlandse vertaling van zijn meest recente boek liet de rabbijn Marc-Alain Ouaknin binnenkijken in zijn rijke joodse schatkamer. Hij kwam in Brugge een bevlogen lezing geven, op uitnodiging van Lannoo en Sofie Verscheure (Symposion).

Wie op zoek gaat naar God, gedraagt zich best als een visser, stelt Ouaknin. Die gooit zijn haak uit en wacht en wacht. En als die beet heeft, gooit die de vis terug. Zo doen echte vissers dat. En dus ook de gelovigen. Het gaat erom te wachten en te wachten. En dan een biezondere ervaring los te laten.

Is het trouwens al opgevallen dat een vraagteken op zijn kop er eigenlijk uitziet als een vishaak? Vragen stellen, daar gaat het om in het geloof. 

Op zijn eigen-zinnige manier gaat Marc-Alain Ouaknin in zijn boek God en de kunst van het vissen op zoek naar God. Deze rabbijn is een autoriteit. Zijn werk werd reeds in 30 talen vertaald. En hij wordt wel eens de Spinoza van de 21e eeuw genoemd. Onophoudelijk stelt hij vragen en wrikt hij zogenaamde zekerheden los. Dit doet hij op zijn eigen joodse manier. 

In zijn boek denkt Marc-Alain Ouaknin na over God en de wereld. Het Hebreeuwse woord voor wereld is olam. De stam van dit woord betekent ook verdwijning. Ouaknin redeneert verder: in het scheppen heeft God zich teruggetrokken om de wereld wereld te laten zijn. Daaruit dringt een vraag zich op: is God dan wel in de wereld aanwezig? Het joodse denken geeft een eigen antwoord: tezelfdertijd is God er wel en niet.

Vanuit het zijn (être) en het niet-zijn (non-être) ontstaat het peut-être. God kan zijn, dus. 

Zo gaat een joodse vertelling dat mensen aan het graf van een vriend stonden. Ze vroegen de gestorvene: zal je verrijzen? "Peut-être", klonk het antwoord. Of om het met joodse humor te zeggen: wat is iemand die het bestaan van God niet aanvaardt? Een idioot. En iemand die het bestaan van God wel aanvaardt? Een gelovige idioot.

Marc-Alain Ouaknin zet aan het denken. Hij daagt uit. Met spitsvondigen, woordspelletjes, joodse verhalen en stevige vragen wil hij de lezer en de toehoorder aan het denken zetten. We eindigen nog met een verhaal uit zijn boek.

"Rabbi, waarom zijn de mensen allemaal verschillend", vraagt het kind. "Omdat ze allemaal beeld van God zijn", antwoordt de rabbi. 

Marc-Alain Ouaknin, God en de kunst van het vissen, Tielt, Lannoo, 2016. Te verkrijgen in de betere boekhandel en bij Symposion.

Beluister hier podcasts (in het Frans) met Marc-Alain Ouaknin.