Hoe moeten we paus Franciscus’ nee aan vrouwelijke diakens verstaan?

Kan een meisje dat vandaag opgroeit ooit diaken worden en als geestelijke actief zijn in de Kerk? Op deze vraag van Norah O'Donnell van CBS, uitgezonden op Paramount Plus, antwoordde de paus helder: ‘Nee.’ En hij verklaarde zich nader: ‘Als het gaat om gewijde diakens, is mijn antwoord nee. Maar vrouwen hebben altijd de functie van diacones gehad zonder wijding, toch? Vrouwen zijn van grote dienst als vrouw, niet als ambtsdrager binnen de gewijde ambten.’

Verrassend

Het antwoord van de paus verraste. Heeft de paus eerder niet twee commissies voor vrouwelijke diakens in het leven geroepen? De eerste was belast met het onderzoek naar de rol van vrouwen als diakens in de kerkgeschiedenis. De tweede was meer gericht op de aard van het ambt zelf. De resultaten werden niet bekend gemaakt.

Intussen richtte de paus na de synode van oktober 2023 ook nog tien studiegroepen op, waarvan er één zich buigt over ‘theologische en canonieke vragen over specifieke ambtsvormen’. De tussentijdse resultaten van die studiegroepen zullen voorgelegd worden aan de synode van oktober 2024. Er zal dus zeker druk uitgewisseld worden over het vrouwelijk diaconaat, en wel op basis van degelijk historisch en theologisch onderzoek.

Stok in het synodale wiel?

Steekt de paus stokken in de wiel van het synodale proces door nu al ‘nee’ te zeggen? De Women's Ordination Conference, die pleit voor de wijding van vrouwen tot het priesterschap, vindt alvast van wel. Ze noemt de opmerking van de paus ‘een verraad van het synodale samen op weg gaan'.

Phyllis Zagano, een gezaghebbende stem op dit gebied en lid van de eerste Vaticaanse studiecommissie, gaat daar tegenin en stelt in een schriftelijke verklaring aan America Magazine: ‘Het was toch zeker niet de bedoeling van paus Franciscus om verschillende decennia van studie af te sluiten en het belang van door de Geest geleide onderscheiding, die hem zo lief is als modus operandi van de katholieke kerk, te negeren.’

Maar ze zegt ook: ‘Het is jammer dat de paus de bekende traditie van gewijde vrouwelijke diakens in het christendom lijkt te ontkennen, vooral gezien het feit dat een Grieks-orthodoxe vrouw op 2 mei in Zimbabwe tot diaken werd gewijd. De kwestie van het herstel van vrouwen in het gewijde diaconaat ligt voor bij de Synode over Synodaliteit, en we kunnen alleen maar hopen dat het proces binnen het katholicisme, en de orthodoxe terugkeer naar die traditie, zal worden gerespecteerd.’

Wat bedoelde de paus dan wel?

Linda Pocher, die op de laatste twee bijeenkomsten van de paus met zijn Raad van Kardinalen uitgenodigd was om hen toe te spreken, zei in februari nog dat de paus een groot voorstander bleek van vrouwelijke diakens. Maar hoe ziet hij dat dan, als hij zich tegelijkertijd verzet tegen het sacrament van de wijding voor vrouwen?

Het permanente diaconaat werd heringevoerd door het Tweede Vaticaans Concilie maar is lang niet overal doorgedrongen. Terwijl België heel vertrouwd is met permanente diakens, is dit ambt in veel andere lokale Kerken zo goed als onbestaand. Daar kent men het diaconaat enkel als opstapje naar het priesterschap. Paus Franciscus toont zich een tegenstander van dergelijk diaconaat voor vrouwen. Daarover zou op korte termijn overigens ook geen consensus kunnen gevonden worden.

Over het permanente diaconaat voor vrouwen is mogelijk wel een consensus te vinden, stellen alleszins Casey Stanton en Ellie Hidalgo van Discerning Deacons, een belangengroep in de Verenigde Staten. Ze organiseerden een online meeting met 1.400 deelnemers uit 28 landen: ‘We kwamen samen om te dromen over een vernieuwd diaconaat, dat er niet op uit is om vrouwen te klerikaliseren, maar om de gaven van vrouwen te integreren in het gewijde diaconaat.’

‘Er is geen enkel doctrinair argument tegen vrouwelijke diakens’, voegen ze eraan toe. ‘We hebben het gevoel dat dit interview vooral laat zien welk werk er op de plank ligt voor de volgende synode.'

Bron: America