Duitse oud-aartsbisschop Robert Zollitsch zwaar onder vuur

Een onafhankelijk onderzoeksrapport over misbruik door geestelijken in het aartsbisdom Freiburg, dat vorige week werd gepubliceerd, maakt brandhout van het beleid van voormalig aartsbisschop Robert Zollitsch. Hij was van 2008 tot 2014 ook voorzitter van de Duitse bisschoppenconferentie. Er is zelfs sprake dat er een Vaticaanse procedure wordt gestart tegen de thans 84-jarige prelaat omdat hij alle kerkelijke rechtsregels terzake aan zijn laars lapte.

Het onderzoek gaat niet over individuele gevallen van misbruik. Wel over de wijze waarop de beschuldigingen tegen priesters binnen het aartsbisdom Freiburg werden behandeld, ook vóór Zollitsch in 2003 aartsbisschop werd en hij in de jaren 1990 verantwoordelijk was voor personeelszaken in het aartsbisdom.

Niet gearchiveerd

De werkgroep, waarin ook ervaren rechercheurs zitting hadden, vond ruim 250 aantoonbaar schuldige of beschuldigde priesters en onderzocht 24 zaken nader. Alle namen waren bekend bij Zollitsch, maar er werd verrassend weinig schriftelijk vastgelegd. In sommige gevallen werden brieven gewoon niet gearchiveerd.

Ook werd er in de regel niet samengewerkt met justitie.

Zollitsch liet wel een priester die een seksuele relatie had met een volwassen vrouw kerkrechtelijk vervolgen wegens schending van het celibaat, maar deed tijdens zijn ambtstermijn niets tegen kindermisbruik door priesters.  Het rapport beschrijft in detail de zaak van een priester die van meerdere misdaden is beschuldigd. In een gesprek met Zollitsch zei hij: ‘Een kleine jongen merkt dat niet als je je hand in zijn broek steekt.’ De enige reactie van de oud-aartsbisschop was dat hij de pastoor adviseerde contact op te nemen met een psycholoog.

Portretten weg

Wat de gevolgen kunnen zijn voor de oud-aartsbisschop is nog onduidelijk, maar Zollitschs opvolger Stephan Burger liet de portretten van zijn twee voorgangers uit het aartsbisschoppelijk paleis verwijderen. Zollitsch zelf liet weten dat hij zijn hoge onderscheiding van de bondsrepubliek teruggeeft en afziet van het recht om na zijn dood in de kathedraal te worden bijgezet.

Eind maart nam Franz-Josef Bode als eerste bisschop in Duitsland ontslag in verband met beschuldigingen van laks beleid ten aanzien van seksueel misbruik in de Kerk. Hij was de langstzittende bisschop in Duitsland. De hervormingsgezinde Bode was als bisschop van Osnabrück decennia lang populair, maar een wetenschappelijk rapport van de Universiteit van Osnabrück constateerde ernstige fouten bij zijn behandeling van gevallen van seksueel geweld. Onmiddellijk na de presentatie van het rapport in september sloot de bisschop aftreden uit. Als gevolg hiervan kreeg Bode in zijn eigen bisdom veel afkeurende reacties. Uiteindelijk was zijn positie onhoudbaar.

Ook Lehmann

Ook de in 2018 overleden kardinaal Karl Lehmann viel van zijn voetstuk. Lehmann was van 1983 tot 2016 bisschop van Mainz en van 1987 tot 2008 voorzitter van de Duitse bisschoppenconferentie. De bisschop, ooit gewaardeerd als een van de grote theologen en kerkleiders van zijn tijd, komt uit een onafhankelijk rapport in het bisdom Mainz naar voren als een harteloze leugenaar die tegen beter weten in alles deed om het instituut te beschermen. ‘Omwille van de waarheid voor de getroffenen mogen er in de Kerk geen onschendbare monumenten meer zijn’, zei de opvolger van Lehmann, bisschop Peter Kohlgraf, in een reactie op het onderzoek.

Volgens een enquete van de krant Frankfurter Allgemeine Zeitung zou tweederde van de ondervraagden niet meer geloven dat de katholiek Kerk in Duitsland de misbruikcrisis zelfstandig kan afhandelen.