Donderdag start klimaattop COP28: wat kan de paus doen?

85% van de wereldbevolking behoort tot een georganiseerde religie. Religieuze leiders kunnen dus echt een verschil maken in de overgang naar een klimaatrechtvaardige wereld. De laatste jaren zijn religies steeds actiever op klimaattops. Op COP28 (30 november tot 12 december) in Dubai openen ze voor het eerst een Faith Pavilion (Geloofspavilioen), met paus Franciscus als voornaamste gast. Wat gaat hij daar vertellen en welke indruk zal dat maken?

Als hoofd van de Katholieke Kerk, die wereldwijd bijna 1,4 miljard leden telt, is paus Franciscus de invloedrijkste religieuze leider van vandaag. Hij brengt dan ook nog eens een niet mis te verstane boodschap over het klimaat. Die zette hij voor het eerst op papier in 2015, met de encycliek Laudato Si’. In de aanloop naar de klimaattop COP28 publiceerde hij een update, met de brief Laudate Deum. In beide documenten is de paus niet mals voor de wereldleiders en het economisch groeimodel dat ze blijven verdedigen terwijl de aarde in brand staat.

Diverse religies

Op 1 december reist de bijna 87-jarige kerkleider naar de Verenigde Arabische Emiraten. Hij vertrekt om 11.30 uur vanop Rome Fiumicino voor een vlucht van zes uur. Als hij aankomt, is het ter plaatse halfnegen 's avonds. Daags nadien, zaterdag 2 december, spreekt hij zijn boodschap uit voor de verzamelde wereldleiders. De rest van de dag zal hij bilaterale gesprekken voeren. 

Het is de allereerste keer dat een paus deelneemt aan een klimaattop en er op die manier de toon kan zetten.

Op zondag 3 december neemt hij deel aan de plechtige opening van het Faith Pavilion. Het paviljoen biedt plaats aan een 100-tal mensen en er zullen tijdens COP28 70 activiteiten plaatsvinden met wel 300 sprekers uit diverse religies: van islam, christendom en jodendom tot hindoeïsme, sikhisme, baha’i, boeddhisme, inheemse religies en zoroastrisme. Het Geloofspaviljoen kwam er op initiatief van de overheid van de Verenigde Arabische Emiraten. De organisatie ligt onder meer in handen van de Moslimraad van Oudsten, ontstaan in 2014 om de vrede binnen de islam te bevorderen en sektarisme en geweld te bestrijden. Voorzitter is grootimam Ahmed al-Tayeb van al-Azhar in Egypte.

Als je de website muslim-elders.com bezoekt, is het eerste wat je ziet een foto waarop Al-Tayeb en paus Franciscus elkaar omarmen. De twee ontmoetten elkaar al meermaals. In 2019 ondertekenden ze samen het document Menselijke broederlijkheid, voor wereldvrede en samenleven.

Het Faith Pavilion is een uitzonderlijk getuigenis van eenheid onder de religies in hun zorg voor de schepping.

De verwachtingen voor COP28 zijn hoog gespannen, al heerst er enige scepsis over het feit dat de klimaattop plaatsvindt in een land met grote belangen in de olie-industrie. Dé grote bedreiging voor een verdere opwarming van de aarde is de uitstoot van fossiele brandstoffen. De desastreuze gevolgen hebben we het afgelopen jaar meer dan genoeg met eigen ogen kunnen gezien.

Toch is de druk enorm om op deze top eindelijk tot bindende afspraken te komen over de uitstoot van koolstof. Ze komt allereerst uit wetenschappelijke hoek. Het IPCC (wetenschappelijke klimaatcel van de VN) berekende dat de huidige inspanningen maal zeven moeten om de doelen van Parijs in 2015 nog te halen. We naderen het kritieke punt waarop de mensheid nog impact kan hebben op de gevolgen van de klimaatverandering. Met andere woorden, het is nu of nooit.

Dictatuur van groei

‘Paus Franciscus zal zeker niet aarzelen om te drukken waar het schoentje knelt’, meent Karel Malfliet, voormalig coördinator van Ecokerk. ‘En dat is ons economische groeimodel. We investeren nu al veel in hernieuwbare energie, maar die komt nog te weinig in de plaats van fossiele energie en meestal erbovenop. We moeten af van de dictatuur van groei en naar een economie die streeft naar evenwicht.’

Malfliet maakt zich geen illusies; dit zullen de wereldleiders zeker nog niet aanvaarden in Dubai. Zijn hoop ligt wel op bindende afspraken om fossiele brandstoffen uit te faseren. In Parijs mocht die term nog niet eens in het slotdocument staan. Nu kan het niet uitblijven.

Als het aan paus Franciscus ligt, zullen de religieuze leiders er geen doekjes om winden.

In Laudate Deum, gepubliceerd op 4 oktober laatst, schreef hij: ‘We moeten afspraken maken voor de energietransitie die ten eerste efficiënt zijn, ten tweede verplicht en ten derde controleerbaar. Moge COP28 toonbeeld zijn van de verhevenheid van politiek, niet van haar schande.’

Zorgen om gezondheid

Het wordt voor de paus een korte maar intense trip, die niet iedereen in zijn entourage op gejuich onthaalt. De reis naar de klimaattop zal al bij al 48 uur in beslag nemen, waarvan minstens 12 uur in het vliegtuig. Een vermoeiende verplaatsing voor de paus, die het voorbije jaar met de gezondheid sukkelde en onlangs nog een longontsteking opliep. Paus Franciscus wordt volgende maand 87.