Je leven (terug)geven - Lieve Wouters [standpunt]

Leven we in een tijd van algehele zinsverbijstering? Dat dacht ik toch toen ik las welke oplossing uitgerekend de voorzitter van de christelijke mutualiteiten, Luc Van Gorp, voorstelt voor het probleem van de vergrijzing: laat mensen gewoon uit het leven stappen als ze vinden dat ze daar klaar voor zijn. Zo laat hij optekenen in Het Nieuwsblad: ‘Er is nu al een regeling voor euthanasie, die is heel strikt en wettelijk vastgelegd. Dat werkt ook goed voor wie ondraaglijk lijdt. Maar daarnaast zou er ook een zachtere vorm moeten zijn, voor mensen die het gevoel hebben dat hun leven voltooid is.’

Interviewer: ‘En hen dus een soort legale hulp bij zelfdoding aanbieden?’ ‘Zelfdoding is een te negatieve term. Ik zou het eerder noemen: het leven teruggeven.’ En dit dus in het kader van de aanpak van de vergrijzing, want we gaan naar een verdubbeling van het aantal 80-plussers en daar zijn onze woonzorgcentra, noch de middelen of het personeel, op voorzien.

Nogmaals: algehele zinsverbijstering. Waar is de tijd dat we waarschuwden voor het hellend vlak en weggezet werden als doemdenkers met een bekrompen geest?

Er zit ook een eigenaardige kronkel in de redenering, want die ‘zachte vorm van euthanasie’, stelt Van Gorp voor als mogelijkheid voor ouderen zonder zorgproblematiek, die vinden dat hun leven voltooid is. Het gaat om gezonde 80-ers die de aftakeling vóór willen zijn. Dat zijn dus niet de mensen die onmiddellijk in een rusthuis belanden. Ze kunnen nog van grote betekenis zijn voor de samenleving, als we hen tenminste niet zouden afschrijven zoals vandaag vaak het geval is. Daar wil ik even bij stilstaan, al zou ik evenzeer aan de alarmbel willen trekken voor de schandalige vergelijkingen in datzelfde interview van ouderen met dieren en zelfs koudweg ‘een hoop vlees’.

Genieten van het leven?

We activeren mensen met een beperking omdat we weten dat (vrijwilligers)werk structuur en betekenis geeft aan het leven. Waarom activeren we onze ouderen niet wat meer? Duwen we hen niet te gauw in de luie zetel om te ‘genieten van het leven’? Ik vrees dat het net in die luie zetel is dat veel gezondheidsklachten ontstaan. ‘Kom eruit’, zei de paus in toespraken aan jongeren. ‘Ga op weg, durf het leven aan!’

De zin van het leven zit niet in het genieten, al is het nog zo prettig, dat wil ik na een week vakantie gerust toegeven.

We moeten daar ook opnieuw in geloven voor onze ouderen. Er zijn best wel wat voorbeelden die tot de verbeelding spreken: voorleesoma’s, ouderen die digitaal communiceren met vluchtelingen die Nederlands willen leren, die vrijwilliger zijn in de gevangenis, met de (achter)kleinkinderen op stap gaan of zorgbuurten waar ouderen een rol spelen als zorgverlener én -ontvanger. Maar ook betaald werk: leerkrachten die na hun pensioen nog opnieuw lestaken opnemen. Oké, misschien niet tot hun 85ste.

Dat is meer wat ik versta onder: het leven teruggeven. Je leven geven. 

Oei, is dat wel te vertrouwen, een oudje verantwoordelijkheid geven? Wat als ze valt, het even niet meer weet of er iets onherroepelijks gebeurt? Onze samenleving is erg gericht op het vermijden van risico’s. Maar geen enkel leven kan alle risico’s uitsluiten zonder zichzelf uit te sluiten. Wie alle tranen mijdt, wist ook de lach uit. Leef in een berglandschap met ups en downs. Leef!

Reageren? Mail naar lieve.wouters@kerk.net