Godsdienst, geen neutraal vak

Bisschoppen over hun verwachtingen tegenover toekomstige godsdienstleerkrachten

Om de twee jaar komt in Leuven een van de bisschoppen van Vlaanderen uit de doeken doen wat de Kerk verwacht van toekomstige leerkrachten, professoren en inspecteurs godsdienst. Dit jaar was het de beurt aan de bisschop van Hasselt, mgr. Patrick Hoogmartens.
De bisschop verwees naar een basisdocument uit 1996 dat het vak situeert in de groeiende verscheidenheid in de samenleving. Het schoolvak godsdienst is geen catechese, maar wil bijdragen tot de vorming van de persoon. „Een dienst aan de jongeren en hun ouders”, zegt mgr. Hoogmartens. „De christenheid ligt achter ons, maar in het onderricht wordt wel een openheid voor het Christusmysterie gevraagd.”
Een nieuw document van september voegt daaraan een extra accent toe, meer bepaald een systematische voorstelling van het christelijke geloof en geloofsbeleving, zeg maar religieuze geletterdheid. Voor leerlingen met een christelijke achtergrond wil het vak een aanbod zijn om te groeien naar een meer beredeneerd geloofsinzicht, een (hernieuwde) deelname aan het leven van de Kerk en een meer bewust engagement. Leerlingen met een andere levensbeschouwing wil het vak katholieke godsdienst dan weer een spiegel voorhouden om zo hun eigen godsdienst beter te leren kennen en te verdiepen. „Wij blijven kiezen voor een geëngageerd vak godsdienst”, zegt mgr. Hoogmartens. „Het vak heeft de roeping open te breken, wakker te schudden en verwondering te wekken. Daarin speelt de persoon van de godsdienstleerkracht, zijn kennis, vaardigheid en zijn geloof een grote rol.”
Hoe moet dat op het terrein? Erik Buys is leerkracht godsdienst in de derde graad aan het Sint-Jozefscollege in Aalst. „In werkelijkheid leven we in een spiritueel vacuüm en kennen mijn leerlingen niets meer van de traditie”, zegt hij. „Al te lang waren we bang te werken aan religieuze geletterdheid. Dat is geen indoctrinatie, integendeel. Ik geloof niet in een neutrale positie, wel in het objectief bekijken van godsdienst en levensbeschouwing.”<[node:field_streamers:0] br>En Erik Buys vervolgt: „Ook leerlingen stellen vragen over het vak godsdienst, maar ik benadruk dat religieuze geletterdheid net een toegang is tot wezenlijke aspecten van het mens-zijn. Het christelijke verhaal is daarbij ons startpunt om na te denken. Authenticiteit is de voorwaarde om gedegen godsdienst te geven. Ik maak mijn leerlingen mijn eigen zoeken deelachtig. Ook andersgelovigen en atheïsten in de klas hebben veel aan die werkwijze.”
Wat betekent dat nieuwe accent voor het profiel van de godsdienstleerkracht? Het document uit 2017 bestempelt godsdienstleerkrachten als „belangrijke actoren in de kerkgemeenschap”. Mgr. Hoogmartens wijst daarom op het belang van hun persoonlijke geloofsgroei. Het is belangrijk dat zij de waarheid van de traditie aanvoelen. Een strikt profiel willen de bisschoppen niet opleggen, maar persoonlijke groei is noodzakelijk om met vreugde godsdienst te geven.
Volgens Didier Pollefeyt, verantwoordelijk voor de academische lerarenopleiding theologie en religiewetenschappen aan de KU Leuven, wordt van godsdienstleerkrachten drie dingen verwacht: professionaliteit, theologische kennis en een van binnenuit begrepen christelijke spiritualiteit. „We kiezen voor meer kwaliteit zowel als voor een duidelijker engagement”, zegt Pollefeyt. „Studenten beseffen dat. In de katholieke lerarenopleiding voor het basisonderwijs is voortaan een spoor mogelijk zonder het mandaat voor godsdienstles. Van wie wel voor godsdienst kiest, mag engagement verwacht worden. Hen wordt geleerd hoe ze kunnen bijdragen tot de katholieke dialoogschool. Op universitair niveau is er een groeiende groep zij-instromers, studenten met al een ander diploma op zak die ook godsdienst willen geven. Ze zijn de religieuze schaamte voorbij en hebben minder last van sociale druk ten opzichte van religie. De vereisten om les te geven zijn het diploma, katholiek gedoopt zijn en het leerplan onderschrijven. Een geloofsexamen eisen wij niet.”

Reageren op dit artikel? Dat kan op www.kerkenleven.be