‘Dienstbaarheid ligt aan de basis van hechte gemeenschappen’

Verbinding maken boeit hem. Filip Cromheecke was onlangs in het land om zijn dertig jaar priesterschap te vieren. „Ik wil graag een brug zijn. Ik schrijf over mijn wedervaren in Brazilië voor geïnteresseerden in Vlaanderen. Zelf lees ik meer dan vroeger kerkelijke bladen uit ons land om de band met het thuisfront te behouden.”

Meer dan twintig jaar ondersteunde Filip Cromheecke uit Kapellen bij Antwerpen de lokale clerus in Salvador da Bahia, aan de noordoostkust van Brazilië. Hij was actief in de periferie van de grootstad, de basisgemeenschappen, de jeugdpastoraal, bij straatkinderen, de pastoraal voor gehuwden, de gevangenispastoraal. In 2013 werd hij naar Porto Velho geroepen, in het Amazonegebied. „We kijken uit naar de Amazonesynode in 2019”, klinkt het hoopvol.

– De synode handelt over nieuwe kerkvormen en integrale ecologie. Zijn dat actuele thema’s?
Beslist. De Amazoneregio werd altijd al uitgebuit. Nooit eerder werd rekening gehouden met de inheemse bevolking. Behalve de bescherming van het regenwoud en de inheemse volkeren, liggen ook thema’s op tafel zoals het priesterschap voor viri probati, beproefde gehuwde mannen, en een kerkelijk ambt voor vrouwen. Paus Franciscus is zich zeer bewust van de specifieke situatie in de regio. Die voorstellen willen lokale antwoorden zijn op lokale problemen. En als ze hier werken, wie weet, kan die nieuwe manier van Kerk-zijn ook elders in de wereld ingang vinden.
– Over welke problemen heeft u het dan?
Brazilië kampt met een groot priestertekort. Mijn bisdom telt binnenkort twaalf diocesane priesters, en dat voor een bisdom zo groot als België. Ik ken gemeenschappen waar slechts een keer per jaar eucharistie wordt gevierd. Hoe kun je Kerk-zijn in zo’n situatie?
Bovendien ben je dagen, soms maanden onderweg in dat uitgestrekt en vaak moeilijk toegankelijk gebied om bepaalde gemeenschappen te bereiken. Eens daar, moet je zowat alles tegelijkertijd doen: doopsels, communies, huwelijken. Het gevaar is reëel dat je als priester wordt teruggebracht tot ‘sacramentenboer’ en geen tijd meer hebt om mensen nabij te zijn in hun vreugde en verdriet.
Daarbij komen de protestantse nieuwe pinksterkerken sterk opzetten. Die worden geleid door plaatselijke leken, daar waar de katholieke Kerk in het land voor haar organisatie sterk afhangt van priesters. Liever dan uren ver te reizen om een katholieke eucharistie bij te wonen, sluiten katholieken dan maar aan bij een protestantse gemeenschap in de buurt, want is het Woord van God niet overal hetzelfde?
– Vormt een kerkelijk ambt voor vrouwen een oplossing voor het priestertekort?
Bij gebrek aan priesters worden vele gemeenschappen in de praktijk geleid door leken, vooral vrouwen. Zij delen de communie uit, maar vieren zelf geen eucharistie. Dat reduceert de betekenis van de eucharistie sterk. [node:field_streamers:0] Willen we onze kerkgemeenschappen kunnen blijven animeren, dan moeten we zo veel mogelijk leken vormen, die verantwoordelijkheid kunnen dragen zowel als krijgen.
– Kijkt Brazilië uit naar de heiligverklaring van mgr. Oscar Romero, straks in oktober?
Daar ligt de Braziliaan niet wakker van. Zelf hoorde ik Romero nog spreken toen hij een eredoctoraat kreeg aan de KU Leuven. Kort nadien werd hij vermoord. Onze seminaristen kennen hem echter niet. Met de term ‘bevrijdingstheologie’ moet je evenmin afkomen bij onze seminaristen. Die heeft een wrange bijsmaak, ook al blijft de inhoud overeind. Als je uitlegt waarover het echt gaat – over het leven op het woord van God leggen en van daaruit zoeken en werken aan een betere samenleving – is men wel mee.
– Staat de katholieke Kerk in Brazilië sterk?
Ze weegt alvast nog sterk op politiek en samenleving, veel meer dan in België. Wel is de bisschoppenconferentie van het land almaar meer verdeeld tussen de basisgemeenschappen en de stijgende invloed van de charismatische beweging. Die beweging, waarin de persoonlijke relatie tot God centraal staat, groeit snel in het centrum en het zuiden, onder invloed van priesterzangers die optreden op televisie, miljoenen cd’s verkopen en talloze volgelingen op Facebook hebben. Tja, religieus spektakel is belangrijk voor een Braziliaan. In de basisgemeenschappen in het noorden draait Kerk-zijn om het gemeenschapsleven en interactie. Tijdens mijn homilie stel ik de kerkgangers bijvoorbeeld vragen en zij antwoorden. Het gaat er geanimeerd toe. In onze parochies zetten wij vooral in op dienstbaarheid. Veel meer dan territoriale pastoraal brengt diaconie mensen samen in hechte groepen. Zo vinden ze elkaar en vieren ze samen. Dat is ook de weg die wij in Vlaanderen uit moeten, om aan de toekomst van de Kerk te werken. Zo is mijn grote parochie in Brazilië vele kleine actieve cellen rijk, die ik geregeld bezoek. Stuk voor stuk vormen ze hechte gemeenschappen, waarin verbinding verder reikt dan het vieren op zondag. Daar voel je dat geloof geen theorie blijft, maar leeft.

Meer op www.filipsalvador.be.
Reageren op dit artikel? Dat kan op www.kerkenleven.be