Naar de regels van de kunst

Bij gebrek aan specifieke regels over toegankelijkheid zijn kerken creatief

Pastoor Flor Stes ontving het label Toegankelijk Schoten voor zijn rolstoelvriendelijke kerk en is daar best trots op, ook al veranderde hij aan de Sint-Cordula weinig sinds hij veertig jaar geleden in Schoten werd aangesteld. „De deur stond al halfopen, ik zette ze wagenwijd open, omdat een kerk moet openstaan voor iedereen, voor wie tot rust wil komen, een kaars wil branden, wil bidden”, zegt hij. „Toegankelijk ook voor grootouders met kleinkinderen en voor bewoners van het rusthuis vlakbij.”
„Er bestaan geen specifieke regels inzake toegankelijkheid van kerken”, weet Dimitri Stevens van het Centrum voor Religieuze Kunst en Cultuur (CRKC). „De algemene regelgeving over toegankelijkheid van publieke gebouwen zegt niets over kerken, maar kan als norm worden gebruikt.” Stevens erkent dat kerken nog te vaak moeilijk toegankelijk zijn voor rolstoelgebruikers. „Vanouds wordt een kerk dan ook hoger gebouwd dan de omgeving, als een symbolische verwijzing naar de rots Petrus. Vandaar de vele trappen.”
Stevens heeft nuttig advies voor wie zijn kerk beter toegankelijk wil maken: „Als het een beschermd pand is, neemt de kerkfabriek best eerst contact op met het Agentschap Onroerend Erfgoed dat beslist of en welke aanpassingen mogelijk zijn. De algemene regel is dat niets een beschermd monument, landschaps- of stadsgezicht mag ontsieren, dus ook geen hellend vlak voor rolstoelgebruikers. Bij niet-beschermde parochiekerken is dat niet aan [node:field_streamers:0] de orde. Doorgaans maken gemeente en kerkfabriek lokaal wel afspraken.”
Sommige kerken lossen het toegankelijkheidsprobleem op door een helling te plaatsen bij aanvang van de viering en halen die na afloop weer weg. Andere kiezen voor een permanent exemplaar. Nog andere dromen van meer.
De Sint-Eligius in Kruishoutem kreeg met de herinrichting van het kerkplein door de gemeente in 1991 een hellend vlak aan een zijingang. „De helling is echter te steil”, zegt Sylvain Lamont, voorzitter van de kerkfabriek. „Daarom willen we een hellend vlak met een langere aanloop, aan beide zijden van de kerk. De hoofdingang met trappen behouden we bewust, niet omdat onze kerk beschermd is, maar wegens het extra cachet voor trouwers.”
Het moment is overigens ideaal, want de gemeente wil het centrum herinrichten. Lamont werd uitgenodigd om zijn ideeën toe te lichten. Hij is gevoelig voor het thema, omdat hij vaak op stap ging met een vriend in een rolstoel. „Een hellend vlak volstaat niet”, weet hij. „Het moet volgens de regels van de kunst worden aangelegd. Bovendien moet de rolstoelgebruiker ook zelf de deur kunnen openen. Dat wordt vaak over het hoofd gezien.”
Niet dat er veel rolstoelgebruikers naar de viering komen, maar ook wie niet goed te been is, verkiest de ingang met het hellend vlak boven de trappen, zegt Lamont. „Op aanraden van ziekenzorgwerking Samana voorzien we in de kerk een rolstoel voor wie niet goed te been is.”