God en kwantumfysica ~ Anselm en Michael Grün

Nieuwe ontdekkingen in kwantumfysica en kosmologie doen het klassieke natuurwetenschappelijke wereldbeeld op zijn grondvesten daveren. De implicaties zijn nog weinig doorgedrongen tot de andere wetenschappen, tot de theologie en tot het grote publiek. Omdat ze vaak contra-intuïtief zijn en zonder wiskunde soms moeilijk te verstaan.

Michael Grün, fysicaleraar en broer van schrijver Anselm, legt enkele nieuwe natuurkundige inzichten uit in mensentaal. Anselm Grün verkent enkele theologische implicaties ervan.

Het is tijd voor een nieuwe dialoog en kruisbestuiving tussen fysica en theologie, vinden ze.

Ook sommige natuurkundigen zouden daar open voor staan. Werner Heisenberg, één van de grondleggers van de kwantumfysica, zou ooit gezegd hebben:

De eerste slok uit de beker van de natuurwetenschappen stemt je atheïstisch, maar als je hem uitdrinkt, zie je op de bodem God verschijnen. ~ Werner Heisenberg

7 verrassende inzichten uit fysica en kosmologie

1. Heel het universum, 100 miljard melkwegen met elk 100 miljard sterren en een totale diameter van 40 miljard lichtjaren, is volgens de oerknaltheorie ontstaan uit een onooglijk punt. Dit punt zou een doorsnede hebben gehad van 10^-35 meter, een miljardste van een biljoenste van een biljoenste cm. Het verschil in grootte tussen dit oerpunt en een menselijke eicel is even groot als tussen die eicel en het hele universum.
2. Om de huidige uitdijsnelheid van het heelal te doen kloppen, moet het voor 95% bestaan uit een volslagen onbekende substantie. Slechts 5% bestaat uit materie of energie zoals wij die nu kunnen waarnemen.
3. Antropisch principe. Om menselijk leven mogelijk te maken, moeten 37 natuurkundige constanten heel precies zijn wat ze zijn. Als 1 van die waarden ook maar een heel klein beetje anders was geweest, dan weren er nooit mensen geweest. Het bestaan van de mens louter toeval noemen, is dus niet erg logisch of waarschijnlijk.
4. Tijd en ruimte zijn relatief, afhankelijk van de relatieve snelheid van een lichaam en van het zwaartekrachtpotentiaal waarin het zich bevindt. Massa en energie zijn equivalent. Materie en geest zijn misschien niet zo fundamenteel verschillend als we intuïtief aannemen.
5. Non-causaliteit. Volgens de kwantummechanica is het principeel onmogelijk om de beginvoorwaarden voldoende precies te meten om de gevolgen zeker te voorspellen. Op het niveau van de kleinste deeltjes gaat het determinisme van de klassieke fysica dus niet op.
6. Niet-objectiviteit. Of een elektron een golf of een deeltje is, hangt af van de proefopstelling, dus van de manier waarop het waargenomen wordt. Een elektron bestaat als reëel ding alleen wanneer het gemeten wordt. Daarbuiten bestaat het alleen maar als mogelijkheid om een ding te worden.
7. Non-lokaliteit. Licht weet al voor het binnenkomen van de proefopstelling of het zal gemeten worden als deeltje of als golf en gedraagt zich overeenkomstig.

Inzichten die tot de verbeelding spreken, ook tot de religieuze verbeelding.

De nieuwe natuurkunde heeft met religie gemeen dat ze alleen in beelden kan spreken over de werkelijkheid. ~Michael Grün

Meer weten

Anselm en Michael Grün. God en kwantumfysica: twee zijden van een medaille. Averbode, 2016, ISBN 9789031741946, 103 pagina’s, 18 euro. Bestel op Kerknet.