Zin voor humor en 4 andere kernideeën uit ‘Verheugt u en juicht’

#2 Gebed en actie gaan hand in hand

Zowel gebed en stilte als dienstbaarheid zijn wegen om meer op Christus te lijken. En ze kunnen niet zonder elkaar. Christen zijn is een oproep tot een integrale spiritualiteit. In het hoofdstuk over de zaligsprekingen komt paus Franciscus hierop terug. Als christenen het evangelie los zien van hun persoonlijke band met de Heer, dan kan het christendom een soort van ngo worden. Een andere vergissing is wanneer christenen de sociale inzet van anderen zien als oppervlakkig, seculier, communistisch of populistisch. (100 en 101)

#3 Betweters en krachtpatsers

Paus Franciscus waarschuwt voor twee subtiele en eeuwenoude vijanden: gnosticisme en pelagianisme. Met het eerste bedoelt de paus de betweters. Zij die denken de waarheid in pacht te hebben en alles te kunnen begrijpen. Ze beoordelen andere gelovigen op hun begrip van de complexiteit van bepaalde doctrines.

Zoals gnosten alle macht toewijzen aan het intellect, zo doen de pelagianisten met de menselijke wil. Ze vertrouwen op eigen kracht en voelen zich superieur omdat ze erin slagen bepaalde regels te volgen en onvermurwbaar trouw te blijven aan een bepaalde katholieke stijl. (49) Hier herinnert paus Franciscus aan de heilige Theresia van Lisieux, die vertrouwend op Gods genade, erkende: Ik zal voor U verschijnen met lege handen.

#4 Zaligsprekingen als wegwijzers

Hoofdstuk 3 van Verheugt u en juicht is een meditatie op de zaligsprekingen in het evangelie volgens Matteüs hoofdstuk 5 met veel nadruk op barmhartigheid.

De paus noemt de zaligsprekingen een weg tegen de stroom in, vooral ook vanwege die tweede: Zalig de zachtmoedigen, want zij zullen het land bezitten. Zachtmoedigheid is absoluut geen grote waarde in onze samenleving, maar wel in de ogen van deze paus.

Misschien zeg je: ‘Als ik zacht ben, denken ze dat ik idioot ben, zot of zwak', zo schrijft de paus. En hij gaat verder: Wel, dan denken ze maar.

Het is altijd beter om zachtaardig te zijn, want je diepste verlangens zullen vervuld worden. (74)

Aan de zaligsprekingen voegt paus Franciscus nog een groot criterium toe: Ik had honger en jij gaf Mij te eten [...] In de werken van barmhartigheid ontmoeten we Christus en kunnen we meer op Hem gaan gelijken.

#5 Zin voor humor

In het vierde hoofdstuk geeft paus Franciscus heel concrete tips om heiligheid in het dagelijkse leven vandaag te herkennen.

Christelijke vreugde gaat vaak gepaard met gevoel voor humor. (126)

God wil dat we positief in het leven staan, dankbaar en ongecompliceerd: Mijn zoon, verzorg je goed. Ontzeg jezelf geen gelukkige dag, zo citeert hij uit Jezus Sirach (14,11.14)

Andere eigenschappen waarin je heiligheid kunt herkennen, zijn onder meer:

• volharding, geduld en zachtmoedigheid • Laat je niet verleiden tot verbaal geweld op het internet! (115)

• lef en passie • Conformisme is verleidelijk. Het overtuigt ons van het feit dat verandering toch niet mogelijk is. De macht van de gewoonte maakt dat we niet in opstand komen tegen kwaad.

Paus Franciscus geeft gelovigen die zijn hervormingen verketteren, stof tot nadenken. Hij maant hen aan van het geloof geen museum te maken, maar open te staan voor vernieuwing door de Heilige Geest. En hij biedt ze het lessenpakket van Ignatius van Loyola aan: zijn leer over de onderscheiding.

De onderscheiding van de geesten bevrijdt ons van stijfheid, waar geen plaats voor is in het eeuwige ‘vandaag’ van de verrezen Heer. (173)