Welke toekomst voor 2000 Lourdesgrotten in Vlaanderen?

Als je niet naar Lourdes kan, dan komt Lourdes wel naar jou. Dat moeten Vlamingen gedacht hebben toen ze maar liefst 7 Lourdesgrotten per gemeente bouwden. Van beschermde monumenten in een heus park met tienduizenden bezoekers per jaar tot privégrotjes in particuliere tuinen.  

Wanneer is een Lourdesgrot écht?

Ze hebben natuurlijk allemaal devotionele waarde. Maar sommige grotten hebben bovendien een echt stuk Lourdesrots dat bezoekers kunnen aanraken. 

En dan is er ook nog een onderscheid tussen vera effigies of ware afbeeldingen en fantasiegrotten. De vera effigies zijn nauwkeurige schaalmodellen van de grot in Lourdes. Voor de grotere exemplaren in een park is de schaal vaak 1 op 4. Zoals die in Jette en Averbode. 

Voor een geloofwaardige imitatie van de grot ontstonden vooral in België gespecialiseerde ateliers van rotseurs of rocailleurs. Vanuit de omliggende landen werd vaak beroep gedaan op onze familiebedrijfjes die nu allemaal verdwenen zijn. Met cement of beton boetseerden zij de vormen en plooien van de rots in Lourdes na. Grotten gebouwd met keien of blokken behoren dus tot de categorie fantasiegrot.  

Er zijn wel wat petites histoires bewaard van Vlaamse paters en pastoors die het nodig vonden om meerdere keren naar Lourdes te reizen om daar (opnieuw) de grot op te meten voor een nieuw bouwinitiatief. 

Wat is hun toekomst?

Zoals al het religieuze erfgoed, kampen ook de Mariagrotten met uitdagingen:

• kosten voor onderhoud en restauratie, 
• schaarser en ouder wordende vrijwilligers, 
• betonrot, 
• afbrokkelende cementrustiek, 
• afname van de devotie... 

En toch! In Jette worden elk jaar 25.000 kaarsjes aangestoken. En de grot van Oostakker-Lourdes is met 350.000 bezoekers per jaar even populair als het Gentse Gravensteen. 

Het recent gerestaureerde Mariadomein in Brasschaat kan je dan weer verkennen met QR-codes. De provincie Antwerpen beloonde het domein met de erfgoedprijs. 

Ook het Mariabeeld van de Lourdesgrot in Houthulst werd recent gerestaureerd. Een adellijke dame bracht het beeld in 1860 mee uit Lourdes, amper 2 jaar nadat Bernadette Soubirous sprak over haar ontmoeting met Maria. De grot werd gewijd in 1880 en is vermoedelijk de oudste van ons land. Dankzij de mooie verlichting is het altijd een sfeervolle  plek in de schaduw van een bos. Je kan er ook Lourdeswater meenemen. 

In Oostakker-Lourdes kon je in 2019 deelnemen aan een interlevensbeschouwelijke wandeling langs de grot, een Afghaanse moskee en de Gentse begraafplaats Campo Santo. Vrouwen met heel diverse achtergronden spraken er over de positie van de vrouw in verschillende religies en levensbeschouwingen. Erg gesmaakt door de deelnemers. De grotbeheerders werken ook aan een film als inleiding bij de toeristische rondleiding. 

Grotbeheerders en vrijwilligers delen ervaring 

Werk je als beheerder of vrijwilliger voor een Mariagrot in Vlaanderen? Dan kan je wel wat steun en inspiratie gebruiken. De uitdagingen zijn voor vele grotten dezelfde: cementrestauratie,  vrijwilligers en middelen vinden, zinvolle communicatie in een geseculariseerde samenleving… 

PARCUM en Erfgoedcel Brussel brengen op 14 mei 2022 grotbeheerders en vrijwilligers samen voor de eerste netwerkdag Lourdesgrotten in Vlaanderen en Brussel. 

Meer weten

• Onze-Lieve-Vrouw van Lourdesgrot Jette
• Bedevaartsoord Oostakker-Lourdes
• Mariapark Averbode
• Mariadomein Brasschaat
• Lourdesgrot Houthulst
• Inventaris van Lourdesgrotten door Hilda-Gertrude Poleunus (meer dan 2000, inclusief privégrotten)
• Inventaris van Lourdesgrotten door Bedo Lefebvre (exclusief privégrotten, kleinere collectie, maar met foto’s)
• Netwerkdag Lourdesgrotten in Vlaanderen en Brussel