Zuster Megan tijdens één van haar vele antinucleaire demonstraties. © Franciscanmedia.org
40 keer opgepakt voor nucleair protest: zuster Megan overleden
In de Amerikaanse staat Pennsylvania is zuster Megan Rice overleden. Ze stierf op 91-jarige leeftijd aan congestief hartfalen. Rice werd bekend door haar levenslang protest tegen nucleaire wapens. In totaal zou ze daarvoor 40 keer worden opgepakt. In 2012 haalde ze het nieuws toen ze met twee vrienden binnendrong in het National Security Complex in het Amerikaanse Oak Ridge, een streng bewaakte site waar uranium opgeslagen ligt. Ze was toen 82 jaar. Megan Rice werd veroordeeld tot drie jaar effectieve celstraf, waarvan ze er uiteindelijk ook twee uitzat.
Een topman van Pax Christi USA reageerde als volgt op haar overlijden: ‘Het is ongelooflijk hoeveel deze kleine, glimlachende en bescheiden vrouw heeft betekend in de bewustwording van wat nucleaire wapens aanrichten.’
Verhalen over Nagasaki
Megan Gillespie Rice wordt in 1930 geboren in New York. Ze is de jongste van drie zussen. Vader is gynaecoloog, moeder historica. Het staat in de sterren geschreven dat Megan een vredesactiviste zal worden. Beide ouders zijn sociaal geëngageerd, en de verhalen die haar oom vertelt over Nagasaki maken een diepe indruk op de 15-jarige Megan. ‘Hij had met eigen ogen gezien wat voor ellende de atoombom in Nagasaki had veroorzaakt. Woedend was hij, compleet verbouwereerd’, aldus Megan. ‘Hoe had zijn land zoiets gruwelijks kunnen doen?’
Zuster en Master in celbiologie
Op haar achttiende treedt Megan in bij de Zusters van het Arme Kind Jezus. Maar de jonge non is ook een bolleboos, want kort nadien behaalt ze een master in de celbiologie. Ze is de eerste wetenschapper op Boston College die een radioactieve tracer gebruikt tijdens haar onderzoek naar kanker.
Op haar 32ste stuurt haar orde haar naar Nigeria en Ghana.
Daar, in klassen zonder elektriciteit en stromend water, raakt zuster Megan er steeds meer van overtuigd dat het geld dat haar land besteedt aan defensie beter elders geïnvesteerd kan worden. In de jaren 80 loopt ze mee in verschillende betogingen tegen militaire operaties en nucleaire sites.
Meer dan veertig keer wordt ze opgepakt.
Met zaklamp op pad
In juli 2012 — ze is dan 82! — breekt ze samen met haar twee jongere helpers Michael Wali (63) en Greg Boertje-Obed (57) binnen in het Y-12 National Security Complex in Oak Ridge (Tennessee). The New York Times zou later schrijven dat nucleaire experts de inbraak beschouwden als de grootste inbreuk op de beveiliging van het Amerikaanse atoomcomplex.
De voorbereiding is nochtans amateuristisch.
Met zaklampen die met tape zijn afgeplakt om slechts een minimaal streepje licht te verspreiden, trekken zuster Megan en haar twee vrienden om halfdrie ’s nachts op pad. Aan de arm van Greg ploegt Megan zich een weg door het dichtbegroeide bos — Michael loopt voorop om het pad te effenen — en langs gevaarlijke richels.
‘Het was een zware tocht voor haar, we moesten regelmatig stoppen om haar op adem te laten komen’, aldus Michael Walli. ‘Maar ze wilde per se doorzetten.’ Na een dik uur bereiken ze het Y-12 complex, waar ze het metalen hek doorknippen.
‘We kunnen dit!’
Het Fort Knox voor uranium’ is een betonnen mastodont, zonder ramen, met bewapende wachttorens en hekken die voorzien zijn van sensoren, camera’s en andere technologie. Rondom staan waarschuwingsborden waarop te lezen is dat dodelijk geweld gebruikt mag worden.
Wie inbreekt, kan dus zonder pardon doodgeschoten worden.
‘Maar zuster Megan was zeer hoopvol, nog meer zelfs dan ik’, zegt Greg. ‘Ze zei van in het begin al: We kunnen dit, we kunnen dit.’
Witte rozen en graffiti
En dus stapt zuster Megan gedecideerd binnen eens het hek doorgeknipt is. Michael en Greg volgen. Een half uur lang gaat er geen enkel alarm af, duikt er geen enkele gewapende bewaker op. Overal laten de drie symbolen achter: een Bijbel, witte rozen, bloed… Michael spuit graffiti op de muren en Greg breekt zelfs een stukje muur af — ‘het begin van de vernietiging van alle wapenfabrieken’.
Ze worden pas opgepakt als ze zélf een gewapende bewakingsagent aanspreken.
Ze lezen hem een verklaring voor waarin ze de Amerikaanse regering aanklagen voor haar nucleair programma.
Het nieuws van de spectaculaire inbraak, geleid door een 82-jarige non, verspreidt zich als een vuurtje. Zuster Megan haalt de voorpagina van The New York Times en mag in verschillende talkshows opdraven.
Drie jaar cel
De zuster wordt veroordeeld tot drie jaar cel wegens plundering en sabotage. Haar kompanen krijgen vijf jaar. In mei 2015 — ze zitten dan al twee jaar in de cel — wordt de veroordeling voor sabotage tenietgedaan, omdat niet bewezen kan worden dat het drietal schade heeft willen toebrengen aan het Amerikaanse defensiesysteem. Ze worden meteen vrijgelaten.
Nederlandse schrijfster
Haar verhaal inspireerde de Nederlandse schrijfster Anne-Gine Goemans tot de roman Holy Trientje. Daarin voert ze haar oudtante Trientje op, een geestelijke, die een overval beraamt op een Nederlands depot met atoombommen. Goemans ging Megan Rice opzoeken in Amerika en stuurde haar achteraf een exemplaar van het boek en een T-shirt. Rice mailde een foto terug waarop ze met het boek poseert en het V-teken maakt (zie hieronder).
• Bronnen: Franciscanmedia.org, Trouw, Haarlems Weekblad, America Magazine
• Boek: Holy Trientje van Anne-Gine Goemans, Ambo|Anthos, 416 blz
• Video: bekijk onderaan deze pagina een kort interview met Megan Rice (Engelstalig)
Megan Rice poseert met het boek (en T-shirt) van de Nederlandse schrijfster. © Twitter John Schoorl