Als een andere Kerk overneemt

Bij overname of medegebruik blijft kerkgebouw dienstdoen in de liturgie

Op 3 februari werd in Oostende de voormalige Sint-Godelieveparochiekerk, opgetrokken in 1939-1940, formeel overgedragen aan de orthodoxie. Metropoliet Athenagoras, geestelijke leidsman van de orthodoxe Kerk in ons land, wijdde de kerk in, in het gezelschap van de bisschop van Brugge, mgr. Lode Aerts, en van talrijke katholieke en orthodoxe geestelijken. De orthodoxe parochie van de Heiligen Kyrillos en Methodios ontstond vijftien jaar geleden en celebreerde aanvankelijk in een appartement. Sinds 2015 gebruikte ze al de kerkruimte van de Sint-Godelieve.
Het is niet de eerste keer dat in Vlaanderen een kerk wordt overgedragen aan een andere christelijke geloofsgemeenschap. Volgens Dimitri Stevens, wetenschappelijke medewerker onroerend erfgoed van het Centrum voor Religieuze Kunst en Cultuur (CRKC), werden sinds 2012 in Vlaanderen veertig kerken onttrokken aan de katholieke eredienst en 21 herbestemd. Vier kerken werden overgedragen aan een andere christelijke gemeenschap: in Leuven de Onze-Lieve-Vrouw Middelares aan koptische christenen, in Mechelen de Heilig Hartkerk aan de orthodoxen, in Antwerpen de Sint-Jozefskerk aan het patriarchaat van Moskou en nu dus de Sint-Godelieve in Oostende. Het voordeel van religieus hergebruik is dat het gebouw zijn oorspronkelijke bestemming behoudt.
Veel couranter is medegebruik of gedeeld gebruik. Dat betekent dat de oorspronkelijke katholieke gemeenschap haar kerk blijft gebruiken, maar ze deelt met een andere katholieke of niet-katholieke gemeenschap of [node:field_streamers:0] een deel van het gebouw laat gebruiken. Het CRKC stelde daartoe een standaardovereenkomst op.
Hoeveel parochies hun kerk delen, is moeilijk te zeggen, maar het gaat om tientallen en ze zijn te vinden in alle bisdommen. Een voorbeeld van medegebruik is de weekkapel van de Sint-Martinus in Hasselt, waar sinds 2014 een orthodoxe parochie is gevestigd. In Mechelen vinden in de barokke Sint-Pieter en Paul voornamelijk zondagsvieringen van de personele parochie van Chaldeeuwse katholieken plaats, ook al blijft het een rooms-katholiek gebedshuis.
Volgens de Richtlijnen van de Vlaamse bisschoppen voor het gebruik van de parochiekerken komen slechts Kerken aangesloten bij de Wereldraad van Kerken in aanmerking voor medegebruik en is een schriftelijke toelating van de bisschop vereist. Mgr. Johan Bonny, bisschop van Antwerpen, spreekt van diverse kringen rondom de katholieke gemeenschap. Zo draagt een bisschop verantwoordelijkheid voor katholieken uit andere landen zoals Polen of Congo, evenals voor de katholieke gemeenschappen die behoren tot de oosterse ritus. Een andere kring bestaat uit het groeiende aantal orthodoxen uit Oost-Europa en het Midden-Oosten. Behalve de klassieke Kerken zijn er ook almaar meer evangelicale groepen in ons land, maar voorbeelden van medegebruik door evangelicalen zijn er niet.
In Charleroi kreeg een moskeegemeenschap een kerk ter beschikking. Dimitri Stevens: „Niet-christenen in Vlaanderen vragen echter niet om een kerk te mogen gebruiken of over te nemen.”