Wat beleven we in de Goede Week? Gids van Palmzondag tot Pasen

De week voor Pasen is een intense periode voor christenen. Haar rijke symboliek en doorleefde liturgie brengen gelovigen binnen in de passie, dood en verrijzenis van Christus. Elke dag herdenkt een andere etappe in die laatste week van zijn aardse bestaan en doet die heel concreet herbeleven, ook vandaag. Telkens kun je je de vraag stellen:

Wie ben ik in dit verhaal? Wie is Jezus voor mij?

Deze kleine gids helpt je op weg.

Palmzondag

Hier begint de Goede Week. Jezus komt Jeruzalem niet onopgemerkt binnen. Hoewel hij op een ezeltje zit, behandelt het volk hem als een koning. En dat is Hij: koning van Israël. Ze verstaan alleen nog niet wat voor een koning Hij wil zijn. Ze leggen hun jassen neer om erover te lopen. Ze zwaaien met takken en zingen: Hosanna!

eucharistie • In de eucharistie wordt dit re-enacted, als het ware. Palmtakken (in onze contreien meestal buxus of iets gelijkaardigs) worden gezegend en uitgedeeld. Een eerste passage uit het passieverhaal wordt voorgelezen (Lucas 19, 29-40). Terwijl de diaken het kruis voor zich uit draagt, zwaaien de gelovigen met de takken en volgen de processie naar hun zitplaats. Daarna wordt het hele lijdensverhaal gelezen door 3 mensen, die ieder een rol vertolken: die van verteller, van Jezus en overige personages (Lucas 22,14-23,56).

betekenis • De vreugde van Jezus’ intrede moet al meteen plaats maken voor de dreiging van zijn uitlevering en terechtstelling. Het volk dat bij het begin nog om hem juicht, veracht hem nu en spuwt hem uit. De luidste roeper wint het pleit.

Maandag

Op maandag is er geen speciale liturgie voorzien. In het evangelie is dit de dag waarop Jezus zijn vrienden bezoekt in Bethanië (Johannes 12, 1-11). Maria giet kostbare olie over Jezus’ voeten en droogt ze af met haar haar. Judas Iskariot, die het geld van de groep leerlingen beheert (en er af en toe iets voor zichzelf uit haalt, zo zegt het evangelie), maakt zich boos: Dit geld kan beter besteed worden aan de armen. Maar Jezus laat haar doen en ziet het als een voorafspiegeling van zijn begrafenis.

Dinsdag

De lezing (van de gewone liturgie) komt vandaag uit Johannes 13, 21-33.36-38. We bevinden ons in Jeruzalem, in een bovenzaal waar Jezus maaltijd houdt met zijn leerlingen. We lezen niet het hele verhaal van het Laatste Avondmaal, dat is voor Witte Donderdag. Vandaag horen we enkel de aankondiging van het verraad van Judas. En dat van Petrus. Die laatste beweert stellig: Heer, ik wil mijn leven voor u geven! Waarop Jezus zegt: Jij je leven voor mij geven? Waarachtig, ik verzeker je: nog voor de haan kraait zul jij mij driemaal verloochenen.

Woensdag

Vandaag gaat de lezing (Matteüs 26, 14-25) verder over het verraad van Judas. Centraal staat de uitspraak van Jezus: De Mensenzoon zal heengaan zoals over hem geschreven staat. Voor de leerlingen is dat op dat moment nog wartaal. De één zal hem verraden, de ander vluchten en nog een ander in opstand komen en vechten. Maar Jezus’ sereniteit, die voortkomt uit een onverdeeld vasthouden aan de Liefdesband van zijn God en Vader, deelt niemand. Zijn eenzaamheid is groot.

Witte Donderdag

Op Witte Donderdag begint het triduüm of de paasdriedaagse. Jezus en de leerlingen treffen de laatste voorbereidingen om Pesach te vieren, het joodse feest dat de doortocht van Israël door de woestijn - uit Egypte naar het Land van Belofte - gedenkt. Een gelijkaardige doortocht staat Jezus nu te wachten, door de dood heen naar de overwinning van de Liefde. Hij leeft er heel bewust naartoe en bereidt ook zijn leerlingen voor op het afscheid. Hij bukt zich om hun vuile voeten te wassen en geeft nog een laatste les mee: Heb elkaar lief, dien elkaar. (Johannes 13, 1-15).

eucharistie • In de eucharistie van Witte Donderdag is het gebruikelijk dat de priester de voeten wast van enkele mensen uit de gemeenschap. Paus Franciscus koos voor dit gebaar van verregaande broederlijkheid in het verleden al gevangenen en vluchtelingen uit, ook moslims.

De tafeldienst heeft hier in het bijzonder betekenis, omdat het Laatste Avondmaal gezien wordt als de instelling van het sacrament van de eucharistie. De viering eindigt in rouwstemming. Gelovigen krijgen de gelegenheid in stilte verder te bidden bij het tabernakel of de monstrans, waar de hostie - het Lichaam van Christus - bewaard wordt. Ze doen wat de leerlingen destijds niet lukte: wakker blijven en Jezus met hun gebed bijstaan in de Hof van Olijven, waar soldaten hem komen oppakken. Lees ook: Twee sleutelwoorden voor de viering van Witte Donderdag.

Goede Vrijdag

Jezus wordt voor Pontius Pilatus gebracht en ter dood veroordeeld. Hij draagt het kruis de Calvarieberg op en wordt eraan genageld.

Vandaag is er geen eucharistie. Het is de soberste dag op de kerkelijke kalender. Kort na de middag wordt op vele plaatsen een wake of kruisweg gehouden. Goede Vrijdag is nog altijd een dag van vasten en onthouding voor katholieken. Lees ook: Vier ankerpunten in de liturgie van Goede Vrijdag.

Stille Zaterdag

Stille Zaterdag is een dag van wachten. Het is oorverdovend stil bij Jezus, want die bevindt zich op dit moment in zijn graf, met een zware steen ervoor. Hij is bij de doden, afgedaald ter helle zoals we zeggen in de geloofsbelijdenis. Van daaruit zal hij opstaan en mensen met zich meetrekken naar de hemel.

eucharistie • Pas ‘s avonds laat wordt die stilte doorbroken en kan de paaswake beginnen. Die begint met het ontsteken van vuur in het donker buiten de kerk. De paaskaars wordt ontstoken en het Licht - Christus - wordt doorgegeven van kaars tot kaars. Talrijke lichtjes vullen nu de kerk. Er zijn meerdere lezingen, die samen een rode draad in de Schrift tonen van de schepping over de doortocht door de woestijn tot de ontdekking van het lege graf.

Eindelijk weerklinken weer het Alleluia en Gloria, uitdrukkingen van vreugde en grootheid, die tijdens de hele veertigdagentijd gesmoord waren. In kathedralen worden volwassen doopleerlingen gedoopt en gevormd. Iedereen hernieuwt zijn geloofsbelijdenis. Lees ook: De paaswake, een doortocht.

Paaszondag

De zondag van Pasen kan de blijdschap niet op. In de kerk worden gelovigen begroet met een vreugdevol: Christus is verrezen!

Met Paaszondag begint de 50-daagse paastijd, die duurt tot Pinksteren. Deze hele periode staat voor de tijd waarin Jezus in visioenen tastbaar aan de leerlingen verscheen en zij maar langzaamaan beseften op welke manier Hij voor hen bleef leven. De periode eindigt met Hemelvaart - het definitief uit het zicht verdwijnen van Jezus’ aardse gedaante - en Pinksteren, de gave van de Heilige Geest, die het vuur ontsteekt in de leerlingen zelf.

Illustratie: Tynke Van Schaik