Wat betekent Goede Vrijdag?

Wat betekent Goede Vrijdag in het Nieuwe Testament?

Tijdens Pesach slachten joden een paaslam om zich van dood en ellende te vrijwaren.

Op Goede Vrijdag is Jezus voor christenen het paaslam, het Lam Gods dat de zonden van de wereld wegneemt.

Tijdens hun Pesachfeest herdenken de joden dat God hen uit de Egyptische slavernij heeft geleid. De doorgang door de Rode Zee staat hierbij centraal. Het Latijnse woord voor doorgang is passio. Daarom wordt ook in het Nederlands het lijdensverhaal van Jezus de Passie genoemd.

De Passie van Jezus is de doorgang die hij door lijden en sterven heen naar zijn verrijzenis heeft gemaakt.

De evangelisten getuigen hoe Jezus eerst door het Sanhedrin - de joodse Hoge Raad - en later door de Romeinse overheid – landvoogd Pontius Pilatus - verhoord, berecht en veroordeeld wordt. Daarna wordt hij gegeseld en van zijn kleren ontdaan. Hij krijgt een doornenkroon op zijn hoofd gezet (Mt 26,57-27,26; Mc 14,53-15,20; Lc 22,66-23,11; Joh 18,13-19,16).

Het Romeinse gebruik liet toe dat die dag een gevangene vrijgelaten wordt. Pilatus vindt geen schuld bij Jezus. Daarom laat hij het volk kiezen tussen Barabbas, die veroordeeld was voor moord, en Jezus. Opgeruid door zijn religieuze leiders laat het volk Jezus in de steek en wordt Barabbas vrij gelaten.

Jezus moet zelf zijn kruis dragen naar Golgota, een heuvel die even buiten Jeruzalem ligt. Daar wordt Jezus samen met 2 moordenaars gekruisigd.

Een van hen is zozeer onder de indruk van Jezus dat hij zich onmiddellijk bekeert.

De 4 evangelisten verschillen in de manier waarop zij Jezus’ laatste woorden weergeven. Lucas laat Jezus zeggen:

Vader, in uw handen beveel ik mijn geest. (Lc 23,46)

Johannes wil beklemtonen dat met Jezus’ kruisdood de Schrift in vervulling gaat. Bij hem klinkt het zo:

Het is volbracht. (Joh 19,28)

Dat is een duidelijke verwijzing naar het laatste vers van Psalm 22. Ook voor Marcus en Matteüs is het duidelijk dat met de gewelddadige dood van Jezus de Schrift wordt vervuld. Zij laten Jezus uitroepen:

Mijn God, mijn God, waarom hebt Gij Mij verlaten? (Mc 15,34 en Mt 27,46)

Deze uitroep is het openingsvers van diezelfde Psalm 22. In tegenstelling tot wat het wanhopig klinkende begin van de tekst laat vermoeden, gaat Psalm 22 over het diepste godsvertrouwen. In plaats van een moment van godverlatenheid, zoals vaak ten onrechte wordt gedacht, willen Marcus en Matteüs eigenlijk het tegenovergestelde uitdrukken.

Als Jezus de geest geeft, komt er duisternis over het land, beeft de aarde en scheurt het voorhangsel van de tempel.

Jozef van Arimathea is een lid van de joodse Raad en in het geheim een volgeling van Jezus. Hij bekomt van Pontius Pilatus dat Jezus begraven mag worden en zorgt ervoor dat Jezus neergelegd wordt in een graf dat in de rotsen is uitgehouwen. Daarvoor wordt een grote steen gerold.

Hoe vieren christenen Goede Vrijdag?

Goede Vrijdag is voor christenen een officiële vastendag. Vandaag wordt geen eucharistie gevierd, wel communie uitgedeeld met hosties die speciaal voor dit doel op Witte Donderdag geconsacreerd zijn. Versieringen in de kerk worden zoveel mogelijk gemeden omdat de kerkgemeenschap rouwt.

In veel kerken wordt op Goede Vrijdag om 15 uur, het tijdstip waarop Jezus volgens de evangelisten stierf, een kruisweg gehouden.

De deelnemers staan letterlijk en figuurlijk stil bij de 14 kruiswegstaties, de bijzondere momenten van Jezus’ lijdensweg en het lijden van mensen in deze tijd.

Ook in de avondliturgie van Goede Vrijdag staan lijden en sterven van Jezus centraal. De liturgische kleur is rood, een verwijzing naar het lijden en vergoten bloed van Jezus. De avonddienst opent met een woorddienst waarin het lijdensverhaal volgens Johannes centraal staat.

Op het einde wordt het kruis - vaak met een gebeeldhouwd lichaam van Christus, een Corpus Christi - vereerd. Een voor een komen de aanwezigen naar voor en brengen hulde aan het kruis met een kniebuiging of een kus.

Wat is de betekenis van Goede Vrijdag vandaag?

Op die dag stierf Jezus, onschuldig veroordeeld tot een verschrikkelijke kruisdood. Waarom eigenlijk? Omdat hij de machthebbers in de weg liep met zijn boodschap van liefde voor kleinen, lijdenden en armen. Omdat hij niet wou ophouden zijn boodschap van betrokkenheid uit te dragen, ook niet toen hij het bijzonder hard te verduren kreeg.

In de gekruisigde hebben vele mensen het beeld gezien van ondraaglijk lijden en van buitensporig kwaad dat het goede vernedert en doodt.

Het kruis is daarom het teken bij uitstek van het immense lijden van onschuldige slachtoffers, van mensen die onrecht ondergaan, waar ook ter wereld. Hun pijn is de pijn van Jezus zelf.

Zoals ouders niet ophouden om hun kinderen te ondersteunen en met hen en voor hen en zelfs in hun plaats de klappen opvangen, zo ook Jezus. Zoals geliefden elkaar niet loslaten in ziekte en pijn, maar samen blijven vechten en samen lijden, zo ook Jezus. Zoals vrienden niet ophouden elkaar te stutten en te steunen als één van hen gebukt gaat onder de zwaarte van het bestaan, zo ook Jezus.

Hij deelt het menselijke bestaan in haar grauwste gedaanten van pijn, uitputting, onrecht, rouw en dood.

Jezus’ kruis werd het teken van iemand die de wonden en de diepste verlatenheid van de mens kent, maar ook zijn verlangen naar leven, zijn vallen en opstaan, zijn twijfels en de vele rotsblokken op zijn levensweg.

Het kruis is daarom niet enkel aanklacht tegen alle onschuldige lijden, maar ook teken van onverwoestbare solidariteit, dwars door alles heen.

Mensen zijn niet alleen in hun hel van angst, wanhoop en verlorenheid. Jezus is er mèt hen in afgedaald. De hel is nooit meer totale eenzaamheid. Het kruis van Jezus wordt teken van sterven aan onszelf opdat God het centrum mag worden van ons hele bestaan, teken van verlossing uit het kwaad, teken van de almacht van Gods Liefde. Daarom ook aanbidden we het kruis: omdat het teken is van de liefde van Christus, niet omdat het een marteltuig is.

Het zal Pasen worden, straks, overmorgen. De dood zal worden vernietigd. De kwijnende vlaspit wordt niet gedoofd, het geknakte riet niet gebroken. Het leven heeft het laatste woord, voorbij de diepste duisternis.

Het is nooit meer helemaal donker, ook al is het helemaal donker. Op het einde is er geen einde, maar een nieuw begin.