Bijbel van A tot Z ~ Wat is eigenlijk ‘genade’?

Het woord ‘genade’ is bij ons in onbruik geraakt. We kennen het wel nog in uitdrukkingen als ‘hij kende geen genade’ (hij was hard en zonder mededogen) of ‘dit vond bij hem geen genade’ (geen goedkeuring) of in de uitroep Goeie genade!

De oorsprong van het woord is echt Bijbels. In de Nieuwe Bijbelvertaling komt het voor het eerst voor in Genesis 6,8:Alleen Noach vond bij de HEER genade.

Genade wordt inderdaad van God verwacht: dat Hij zich welwillend toekeert naar de mens die voor het leven op Hem is aangewezen.

Wanneer God zijn gelaat afwendt, ervaart de Bijbelse mens dat als een grote eenzaamheid, alsof hij aan zijn lot is overgeleverd.

Genade is dus een relationeel woord: het duidt op de levensnoodzakelijke en levengevende relatie tussen God en de mens.

Dit komt heel sterk tot uitdrukking in gebeden, waarin de mens zich toevertrouwt aan zijn Schepper, zoals in Psalm 30 (verzen 11-13):

• ‘Luister, heer, en toon uw ​genade,
  heer, kom mij te hulp.
  U hebt mijn klacht veranderd in een dans,
  mijn ​rouwkleed​ weggenomen, mij in vreugde gehuld.
  Mijn ziel zal voor u zingen en niet zwijgen.
  heer, mijn God, u wil ik eeuwig loven.’

De mens die zich door Gods genade weet omgeven, die is springlevend, die danst en zingt en kan niet zwijgen.

Genade = gunnen

Dit gold ook voor Jezus. Van hem zegt de evangelist Lucas: Het ​kind​ groeide op, werd sterk en was begiftigd met wijsheid; Gods ​genade​ rustte op hem.(hoofdstuk 2, vers 40)

De genade doet mensen openbloeien, geeft ruimte aan gaven en kwaliteiten.

Zo is het ook met Jezus: door de genade van God kan Jezus in Nazaret worden wie hij in de ogen van God moet zijn: een vrije, open en zichzelf wegschenkende persoon.

Zo bezien kunnen mensen ook voor elkaar ‘genade’ zijn. Niet alleen wanneer we iemand in onze macht hebben en hem dan toch ‘genade schenken’ door hem bijvoorbeeld de vrijheid te verlenen. Maar vooral wanneer we onze medemensen – onze kinderen, vrienden en collega’s, en de vreemdelingen die bij ons wonen – gunnend tegemoet treden.

Juist dat Nederlandse woord ‘gunnen’ geeft goed aan wat met genade bedoeld wordt.

Wie ‘gunnend’ in het leven staat, die wenst een ander al het goede toe, die heeft elke rivaliteit overstegen. Maar gemakkelijk is dat natuurlijk niet. Er zijn in feite niet zo veel mensen die op die manier in het leven staan, of toch?

‘Genade’ is in onze cultuur een vergeten woord aan het worden. We kunnen we het weer opvissen, afstoffen en een nieuwe glans geven door het zo te gebruiken dat mensen er de schoonheid van gaan inzien.

Welk woord of begrip uit de Bijbel wil jij laten uitleggen door Jean Bastiaens? Schrijf een reactie hieronder of stuur een mail naar de redactie.