Bijbel van A tot Z ~ N van Nieuwe Testament
Hoe oud is het Nieuwe Testament? Dat lijkt een gekke vraag en ik hoor je al zeggen – sinds het ontstaan van de evangeliën natuurlijk –, maar we moeten beseffen dat er in de eerste eeuw van onze jaartelling geen boek bestond met van kaft tot kaft de evangeliën, Handelingen, de brieven en de Apocalyps. Zo’n verzameling is pas bekend vanaf het einde van de 4de eeuw.
De apostel Paulus kende zelfs geen geschreven evangeliën zoals wij die vandaag kennen.
Voor hem betekende ‘evangelie’ de Goede Boodschap als zodanig, zoals die in de verkondiging en de catechese tot leven werd gebracht.
De Schrift
Paulus kende maar één Bijbel, en in die zin maar één Testament, en dat heet bij hem telkens ‘de Schrift’ (of ‘de Schriften’). Daarmee bedoelt hij de Joodse Bijbel met de 5 boeken van Mozes (de Tora), de boeken van de profeten, en ten slotte de psalmen en de andere geschriften. Met name voor deze laatste groep (de geschriften) stond nog niet helemaal vast welke boeken er nu wel of niet toe behoorden.
Dat gold evenzeer voor de andere schrijvers van het Nieuwe Testament. Ook voor hen was de grondslag van het Woord van God gewoon de Joodse Bijbel, hetzij in het Hebreeuws hetzij in het Grieks van de zogenaamde Septuaginta (afgekort als LXX).
Etymologie
Toch was het begrip nieuwe testament hen bekend. Het Latijnse woord testamentum was voor hen evenwel de vertaling van het Griekse woord diathèkè of het Hebreeuwse woord beriet, en dat betekent eigenlijk verbond. Dat begrip en de belofte van ‘een nieuw verbond’ kenden ze bijvoorbeeld uit het boek Jeremia. Daar lezen we namelijk het volgende:
De dag zal komen – spreekt de Heer – dat ik met het volk van Israël en het volk van Juda een nieuw verbond sluit, een ander verbond dan ik met hun voorouders sloot toen ik hen bij de hand nam om hen uit Egypte weg te leiden. Zij hebben dat verbond verbroken, hoewel ze mij toebehoorden. Maar dit is het verbond dat ik in de toekomst met Israël zal sluiten:
Ik zal mijn tora in hun binnenste leggen en hem in hun hart schrijven. Dan zal ik hun God zijn en zij mijn volk. Men zal elkaar niet meer hoeven te onderwijzen met de woorden: “Leer de HEER kennen,” want iedereen, van groot tot klein, kent mij dan al – spreekt de HEER. Ik zal hun zonden vergeven en nooit meer denken aan wat ze hebben misdaan. (Jeremia 31,31-34)
Voor de leerlingen van Jezus, die na zijn sterven en opstanding de Schriften gingen bestuderen (vergelijk Lucas 24,27.45!), werd het duidelijk dat in deze tekst geschreven stond wat Jezus met zijn leven, sterven en verrijzen zou verwezenlijken: het oprichten van een ‘nieuw verbond’. Dit nieuwe verbond was allereerst een verbond met het volk Israël, maar ook andere volken konden toetreden, want ‘in Christus is er geen jood of heiden meer’ (woorden van Paulus in Galaten 3,28).
En zo kan het dat Paulus in zijn Eerste brief aan de Korintiërs het volgende schrijft: Zo nam Jezus na de maaltijd ook de beker, en hij zei: 'Deze beker is het nieuwe verbond dat door mijn bloed gesloten wordt.' (1 Kor 11,25) In het Latijn werd dat nieuwe verbond dus vertaald als ‘novum testamentum’, voor het eerst door Tertullianus (geboren in 160 na Christus). Pas veel later worden deze woorden gebruikt voor de verzameling van geschriften over Jezus.
En het Oude Testament dan?
Als er dus in de eerste eeuw van onze jaartelling geen Nieuwe Testament bestaat, dan bestond er evenmin een Oude Testament. Dat begrip durft tot verwarring leiden. Het gaat terug op het genoemde citaat uit het boek Jeremia, waar sprake is van een ander verbond dan Ik met hun voorouders sloot. De begrippen ‘nieuwe verbond’ en ‘ander verbond dan het voorafgaande’ komen al in het zogenaamde Oude Testament zelf voor.
In onze dagen wordt het woord testament niet meer in de juiste betekenis van verbond verstaan. De meeste mensen denken gewoon aan testament als nalatenschap, wat het dus niet is.
Juist het begrip verbond is van wezenlijke betekenis voor de Bijbel als geheel, het is een van de kernwoorden uit het Bijbelse Godsgeloof.
God wil met ons in een verbond leven, Hij wil verbinding maken met ons en zich aan ons wagen, op voorwaarde dat wij ons ook aan Hem wagen.
Omdat het woord ‘testament’ dus verkeerde associaties oproept, zou het beter zijn andere woorden te gebruiken, zoals het Eerste Verbond en het Nieuwe Verbond. Daarmee doen we recht aan onze Joodse broeders en zusters, die uiteraard helemaal geen Oude Testament kennen. De Joodse Bijbel heet gewoon Bijbel of TaNaCH, waar de T staat voor Tora (onderricht), de N voor Neviïem (Profeten) en de CH voor Chetoeviem (Geschriften).
Veel christenen spreken vandaag over ‘het Eerste Testament’, wat ook een keuze kan zijn, al heb je dan weer het nadeel dat het woord ‘testament’ niet de juiste betekenis oproept. Aan welke naam geef jij de voorkeur?
Welk woord of begrip uit de Bijbel wil jij laten uitleggen door Jean Bastiaens? Stuur een mail naar de redactie.