Bijbel van A tot Z ~ S van scheiden

Vanaf de eerste bladzijde van de Bijbel komen we het woord ‘scheiden’ tegen:

• God zei: ‘Er moet licht komen,’ en er was licht.
  God zag dat het licht goed was,
  en hij scheidde het licht van de duisternis. Genesis 1,3-4

En het gaat voort: God scheidt de watermassa’s van elkaar zodat er een (hemel)gewelf ontstaat, of hij plaatst lichten aan de hemel om scheiding te maken tussen dag en nacht.

Scheiden blijkt een vorm van scheppen: door zaken te onderscheiden en uit elkaar te halen, ontstaat er iets nieuws. Het verschil schept nieuwe betekenis.

Diversiteit is in principe positief, want op die manier krijgt alles zijn eigenheid en kan er interactie ontstaan.

Scheiden, losmaken en loslaten

Wanneer in het tweede scheppingsverhaal de vrouw wordt geschapen, dan wordt ze ‘de tegenover’ van de man genoemd (Genesis 2,18.20). Dikwijls wordt dit vertaald als ‘een hulp die bij hem past’, maar in het Hebreeuws is er dus sprake van een ‘tegenover’: iemand die niet samenvalt met de ander maar een ‘tegenover functie’ vervult. En juist daardoor wordt het samen spreken en samen leven boeiend.

Op het einde van dat verhaal heet het dat elke mens zich van zijn vader en moeder moet ‘losmaken’ (NBV), dat wil zeggen zich van hen moet afscheiden, om zich te hechten aan de vrouw van zijn leven (2,24). 

Het levensverhaal van Abraham sluit af met het intrigerende verhaal van zijn ultieme beproeving: hij moet de sterke band die hij met zijn zoon, de enige, die hij zo liefheeft, doorsnijden. Dat gebeurt symbolisch in het op het altaar brengen van de geliefde zoon, om hem daar af te staan. Het is een dramatisch verhaal, dat het leven van Abraham en Isaak ingrijpend verandert. Ook hier gaat het over ‘scheiden’.

Oefenen in onderscheiding

Volgens het boek Deuteronomium moet het volk Israël zich niet willen aanpassen aan de gebruiken van de omringende volkeren – door bijvoorbeeld ook een koning te willen hebben. Want die aanpassingen zullen leiden tot een verlies van de eigen roeping, namelijk om God te beminnen en te leven volgens de Tora.

Het volk Israël moet zich dus onderscheiden van de anderen, niet uit trots, maar om de belofte aan Abraham mogelijk te maken, dat de volken zich ‘in de nakomelingschap van Abraham’ gezegend zullen weten (Genesis 22,18).

Het vraagt oefening om telkens op een positieve manier te kijken naar wat anders en verschillend is.

Daarom staat de Tora ook vol met voorschriften die te maken hebben met het afscheiden en onderscheiden van dingen die rein of onrein zijn.

In het latere Jodendom heeft een voorschrift uit het boek Exodus om een geitenbokje niet te koken in de melk van zijn moeder (mogelijk destijds een gebruik in Kanaän) geleid tot het scheiden van melk- en vleesproducten. Een gecompliceerde zaak, maar als dagelijkse oefening kan het tellen.

Farizeeën als meester-scheiders

Tijdens het leven van Jezus bestond er al geruime tijd een beweging die zich op alle terreinen erin oefende om ‘te leven met het verschil’. Dat was de volksbeweging van de farizeeën. Hun benaming parusj (farizeeër) komt overigens van het Hebreeuwse/Aramese werkwoord parasj (delen, scheiden).

Deze farizeeënbeweging wilde bewuster voor God leven door de leefregels van de Tora nauwgezet te volgen.

Het was een echte vroomheidsbeweging, met aan het hoofd de Schriftgeleerden die het volk hielpen bij het lezen en het uitleggen van de Tora.

Onderscheiden wat van de Geest komt

Paulus, die zelf een geoefende farizeeër was, spreekt in de eerste brief aan de Korintiërs over het belang om de gaven van de Geest te kunnen onderscheiden: 

• Er zijn verschillende gaven, maar er is één Geest; er zijn verschillende dienende taken, maar er is één Heer; er zijn verschillende uitingen van bijzondere kracht, maar het is één God die ze allemaal en bij iedereen teweegbrengt. (…) En weer anderen ontvingen de kracht om wonderen te verrichten, om te profeteren, om te onderscheiden wat wel en wat niet van de Geest afkomstig is. 1 Kor 12,4-7.10

Ook in de kerkgemeenschap vandaag vinden we verschillende gaven van de Geest terug. Moeten we ons niet meer oefenen in het onderscheiden en erkennen van die gaven? Ook in wat wel of niet van de Geest afkomstig is?

Laten we blij zijn om de diversiteit die op Bijbelse grond zo'n mooie, krachtige en uitdagende betekenis krijgt!

Welk woord of begrip uit de Bijbel wil jij laten uitleggen door Jean Bastiaens? Stuur een mail naar de redactie.