Bisschop Bonny schrijft Open brief over oorlog in Gaza

In het Oude Testament staat niets, na de dood en opstanding van Jezus, dat nog een gewelddadige recuperatie van het ‘Bijbelse land’ kan legitimeren, schrijft Johan Bonny. Lees de hele open brief hieronder.

Joodse vrienden, ik kan niet langer zwijgen

Aan paus Pius XII (1876-1958) denk ik zelden of nooit terug. Behalve de voorbije dagen en weken, sinds de gewelddaden van Hamas van 7 oktober en de bombardementen in Gaza. Vanaf de jaren 60 kreeg paus Pius XII stelselmatig het verwijt dat hij zich niet duidelijk genoeg had uitgesproken tegen de deportatie en de vernietiging van de Joodse bevolking in landen onder nazistisch en fascistisch bewind. Hij zou zich te lang neutraal hebben opgesteld. Hij zou niet hard genoeg hebben gereageerd tegen het machtige Duitsland. Het leverde hem in sommige kringen de bijnaam van ‘nazipaus’ op.

Waar begint of eindigt schuldig zwijgen?

Van het verleden naar het heden is maar een kleine stap. In de krant van vanochtend lees ik dat al vierduizend kinderen in Gaza gestorven zijn, of elke dag zo’n vierhonderd. ‘Gaza is een kerkhof voor kinderen geworden’, liet Unicef-woordvoerder James Elder optekenen. ‘En voor alle anderen is het een levende hel.’ Het Westen reageert verward en tegenstrijdig. Velen stellen zich ‘neutraal’ op. Ondertussen steunen de grootste militaire mogendheden het Israëlische leger. Want ‘het is toch allemaal heel complex!’ Of: ‘We moeten een westerse democratie als Israël toch steunen!’ Wat zit ik hier als bisschop nu te zwijgen? Voor wie of wat zou ik mij moeten inhouden?

Het ideale alibi

Ik woon in de Vlaamse stad met de grootste Joodse gemeenschap van het land. Ik heb goede kennissen in de Joodse gemeenschap. Ik ben lid van het Overlegorgaan van Christenen en Joden in België (OCJB). Moet ik nu spreken of zwijgen, en voor wie? Wie is straks nog mijn vriend of mijn vijand, als ik spreek? Het is inderdaad een complex verhaal. Israël heeft het recht om te bestaan en zich te verdedigen, niemand zal dat betwijfelen. Maar ook de Palestijnen hebben het recht om te bestaan en zich te verdedigen.

Helaas werden alle inspanningen om tot een tweestatenoplossing te komen systematisch en strategisch geboycot. Tot een voorspelbare ontploffing het ideale alibi zou opleveren.

De ontploffing is er gekomen. Het slotoffensief lijkt ingezet. Niemand die nu nog gelooft in een vreedzame co-existentie in het voormalige mandaatgebied Palestina. De kinderen moeten dood. De jongeren moeten weg. De rest zal radicaliseren (wat zouden ze anders doen?). En na Gaza zal de Westelijke Jordaanoever volgen. Waar blijven de mensenrechten en het internationaal recht?

Als bisschop wil ik mij tot mijn terrein beperken, dat van het geloof. Christenen en joden delen grotendeels dezelfde heilige geschriften met elkaar, de boeken die wij het Oude Testament noemen. Maar in onze interpretatie van die geschriften zitten wij sinds de dood en verrijzenis van Jezus Christus geenszins op hetzelfde spoor. Dat verschil gaat niet over bijkomstigheden, maar over de kern van de zaak: dat Gods liefde en Gods redding niet langer gebonden zijn aan een specifiek land, een specifiek ras of een specifieke cultuur. In de kern van het christendom staat de universaliteit van het heil. Alle rechten en alle plichten die met het christelijke geloof samenhangen, hebben een universele draagkracht. Ze gaan elk particulier belang te boven, zelfs elk particulier religieus belang.

Religie, bloed en geweld

Daarom zijn er naar christelijk oordeel in het Oude Testament geen godswoorden te vinden die, na de dood en opstanding van Jezus, nog een gewelddadige recuperatie of militaire uitbreiding van het zogenaamde ‘Bijbelse land’ kunnen legitimeren. De God van Israël is de Vader van alle mensen, zoals in Genesis te lezen staat.

Het is ergerlijk hoe sommige politieke en militaire leiders in Israël Bijbelse thema’s misbruiken om hun moorddadige optreden te legitimeren.

Ze beschadigen het imago van hun godsdienst en van alle godsdiensten wereldwijd. Ze perverteren de betekenis van de mooiste Bijbelse uitdrukkingen zoals die van de Uitverkiezing, het Verbond, de Belofte, de Uittocht, het Beloofde Land en zelfs van het eindtijdelijke Jeruzalem. Ze versterken de indruk dat godsdienst met bloed, met land en met geweld te maken heeft.

Toegegeven, ik zeg dat als christen. En als christen moet ik ook behoedzaam met ons verleden omgaan. Maar zo te spreken, dat ben ik verplicht aan het wezenlijke verschil – en dus aan de eigenste boodschap – waarvoor Jezus van Nazareth aan een kruis is gestorven. Toen al. Een Joodse man uit Palestina, 33 jaar jong.