Geen lust, maar liefde en tederheid - paus Franciscus [catechese]

Geliefde broeders en zusters, goedendag!

Laten we vandaag goed aandacht geven aan de catechese, want daarna komt het circus om ons te vermaken.

We vervolgen onze weg over ondeugden en deugden. De oude Vaders leren ons dat, na de gulzigheid, de tweede “duivel”, de ondeugd die zich steeds aan de poorten van het hart verbergt, de ontucht is. Zoals de gulzigheid de vraatzucht ten aanzien van voedsel is, zo is deze tweede ondeugd als het ware “vraatzucht” ten aanzien van een andere persoon. Het gaat om de vergiftigde relatie die mensen met elkaar onderhouden, vooral in de sfeer van de seksualiteit.

Let wel: in het christendom bestaat geen veroordeling van het seksuele instinct. Een boek van de Bijbel, het Hooglied, is een verbazingwekkend gedicht over de liefde van twee verloofden. Hoe dan ook, die mooie bouwsteen van onze menselijkheid, de seksualiteit, het element van de liefde, is niet vrij van gevaren, dermate dat de Heilige Paulus reeds in de Eerste Brief aan de Korintiërs de kwestie moet aankaarten. Hij schrijft: “Men hoort algemeen spreken van ontucht onder u, en wel van de soort die zelfs bij de heidenen niet voorkomt…” (5,1).

Het verwijt van de Apostel betreft precies de ongezonde omgang met de seksualiteit vanwege enkele christenen.

Laten we naar de menselijke ervaring kijken, naar de ervaring van de verliefdheid. Er zijn hier veel verloofden aanwezig, jullie kunnen hierover spreken! Waarom dit mysterie plaats heeft en waarom het een dermate ingrijpende ervaring is in het leven van mensen, dat weet niemand van ons. Iemand wordt verliefd op een ander, de verliefdheid heeft plaats. Het is een van de meest verbazingwekkende werkelijkheden van het bestaan. Het grootste deel van de liederen die men op de radio kan beluisteren, gaan hierover: liefde die begint, liefde die gezocht wordt maar nooit gevonden, liefde vol vreugde, of die pijn doet tot tranen toe.

Onvoorwaardelijke liefde

Als ze niet vergiftigd wordt door het kwaad, is verliefdheid een van de zuiverste gevoelens. Wie verliefd is, wordt gul, geniet van geschenken geven, schrijft brieven en gedichten. Houdt op met aan zichzelf te denken om volledig op de ander betrokken te zijn. Dat is mooi. En als men aan een verliefde persoon vraagt: “om welke reden heb je lief?” dan zal die geen antwoord vinden. Onder velerlei opzichten gaat het om een onvoorwaardelijke liefde, zonder enige reden. Aanvaard het wanneer deze liefde, zo sterk, ook een beetje naïef is. Een verliefde kent niet echt het gezicht van de ander, heeft de neiging te verheerlijken, is bereid beloften te doen waarvan men niet meteen de draagwijdte inschat.

Deze “tuin” waar wonderen zich vermenigvuldigen, is echter niet beschermd tegen het kwaad.

Hij wordt vernield door de duivel van de lust. En dat is een bijzonder afschuwelijk kwaad, minstens om twee redenen.

Vooreerst omdat het de relaties tussen personen vernietigt. Om deze realiteit te beschrijven, volstaat spijtig genoeg de kroniek van alledag. Zovele relaties, begonnen op de beste wijze, veranderen in giftige relaties van het bezit van de ander, zonder eerbied en zonder besef van grenzen! Het is liefde waarin de kuisheid ontbrak. Een deugd die niet mag verward worden met seksuele onthouding – kuisheid is meer dan seksuele onthouding – ook al gaat ze samen met de wil om nooit de ander te bezitten.

Liefhebben is de ander eerbiedigen, zijn/haar geluk zoeken, aanvoelen ontwikkelen voor zijn/haar gevoelens, tevreden zijn met een lichaam, met een psyche en met een ziel die niet de onze zijn en die moeten bekeken worden omwille van de schoonheid waarvan ze dragers zijn. Dat is liefhebben en liefde is mooi.

Eigen behoefte en genot

Lust lacht met dit alles, lust plundert, rooft, verbruikt in ijltempo, luistert niet naar de ander maar hoort alleen de eigen behoefte en het eigen genot. Lust beschouwt hofmakerij als verveling, hij zoekt niet naar samenspel van rede, drang en gevoel die helpen om het leven met wijsheid op te bouwen. De ontuchtige zoekt slechts korte wegen: beseft niet dat de weg van de liefde met traagheid wordt afgelegd en dit geduld is helemaal geen verveling, maar stelt in staat onze liefdesrelaties gelukkig te beleven.

Er is ook een tweede reden waarom ontucht een gevaarlijk kwaad is. Tussen alle genoegens van de mens heeft de seksualiteit een sterke stem. Schakelt alle zintuigen in, huist zowel in het lichaam als in de geest en dat is heel mooi, maar als het niet door geduld geordend wordt, als het geen inkadering in een relatie heeft en in een geschiedenis waarin twee personen het ombouwen tot een dans der liefde, dan wordt het een keten die de mens van vrijheid berooft.

Seksueel genot, een gave van God , wordt ondermijnd door pornografie, die voldoening is zonder relatie en die tot vormen van afhankelijkheid kan voeren.

Wij moeten de liefde verdedigen, de liefde van het hart, van de geest, van het lichaam.

Liefde die zuiver is in het zich schenken aan de ander. Dat is de schoonheid van de seksuele relatie.

Don Giovanni's

De strijd winnen tegen de ontucht, tegen het “tot ding maken” van de ander, kan een onderneming zijn die een leven lang duurt. De beloning van deze strijd is in absolute zin het belangrijkste, want het gaat erom die schoonheid te behoeden die God in zijn schepping heeft geschreven toen Hij de liefde tussen man en vrouw heeft bedacht.

Het gaat niet om de ander te gebruiken, maar om elkaar te beminnen.

Die schoonheid doet ons geloven dat samen een geschiedenis schrijven beter is dan op avontuurtjes jagen – er zijn zovele Don Giovanni’s – tederheid cultiveren is beter dan zich te onderwerpen aan de duivel van het bezit – de ware liefde bezit niet, maar geeft zich – dienen is beter dan veroveren.

Want, als er geen liefde is, wordt het leven treurig, treurige eenzaamheid. Dankjewel.

• Vertaling uit het Italiaans: Marcel De Pauw msc
• Lees alles van paus Franciscus op Kerknet