Herman Finkers: ‘Als kind geen idee waarom ik op aarde was’
In Nederland is Finkers allereerst bekend als cabaretier met shows als Na de pauze in 2007 en de oudejaarsconference voor Vara in 2015, waarvan de slotact over Benedictus op YouTube (zie verder) al 327.000 keer is herbekeken. Nu stormt hij met een cd de Klassieke Top 400 binnen, om zich op de 61ste plaats te nestelen tussen Vivaldi en Beethoven. En wel met religieuze muziek, een Sint-Jorismis, de Missa Sancti Georgii, uitgevoerd door Cappella Amsterdam en Holland Baroque, onder leiding van Daniel Reuss. Tijd voor een uitgebreid interview, verrijkt met heerlijke video's.
Hoe kwam je op het idee een mis te schrijven?
Herman Finkers • De première daarvan vond al 33 jaar geleden plaats: toen ik trouwde met Hetty. Ik had geen enkele repetitie kunnen bijwonen, dus voor het altaar hoorde ik het werk voor het eerst. Ik had moeite om met mijn aandacht bij het ja-woord te blijven! Door de jaren heen ben ik er verder aan blijven schaven. Zo heb ik de omwerking van de orgelpartij naar barok-ensemble nu zelf gedaan en heb ik sommige passages vervangen. Het is echt een kindje waar ik jarenlang voor gezorgd heb tot hij helemaal volgroeid was. Het werd een Sint-Jorismis naar de patroonheilige van onze stad Almelo, die ook zijn naam gaf aan de hoofdkerk waarin onze trouwerij plaatsvond, de Georgiuskerk.
Tekst gaat onder het Credo uit de Missa Sancti Georgii.
Beluister de Missa Sancti Georgii op Spotify.
De cd is aangevuld met Mariavespers, uitgevoerd door Wishful Singing. Wat heb je met gregoriaans?
Ja, echt een cd om ‘s avonds te beluisteren, dan slaap je heel lekker. Er staat een qr-code in het cd-boekje waarmee je de partituur ziet en kunt meezingen. Dan slaap je nóg lekkerder!
Ik ben van 1954, en heb nog als misdienaar de tijd vóór het Tweede Vaticaans Concilie meegemaakt. De Tridentijnse mis vond ik als misdienaar geweldig, maar als ik geen dienst had en gewoon in de kerk zat, dan ging het langs me heen.
Ik zie graag de hele kerk als podium, de mis als een opera waarin alles en iedereen meezingt voor de Heer!
Dat idee heb ik proberen uit te werken met een ander project, de Missa in Mysterium, Gregoriaanse missen waarbij mensen op voorhand een partituur konden instuderen om ten volle deel te nemen aan de viering. Er werden harmonisch vertalingen tussendoor geweven, zodat iedereen het echt kon volgen. Wishful Singing, pater Marc Loriaux osb en ik hebben de Missa in Mysterium een 15-tal keer gevierd. Telkens voor een bomvolle kerk. Een hoop werk, dat wel, maar prachtig ook.
Bekijk de Missa in Mysterium in Oldenburg, 2016. Tekst gaat verder onder de video.
Wat voor kind was je?
Ik had geen idee waarom ik op aarde was en keek met verwondering naar de kinderen op het speelplein. Toen ik eens door het raam aan het staren was tijdens een les grammatica, onderbrak de juf haar zin nogal ongelukkig: ‘Dit woord in de zin heeft de functie van… Herman Finkers!’ Hilariteit alom: Herman heeft geen functie. Ik was het er eigenlijk roerend mee eens. Ze verwoordde per ongeluk precies hoe ik me voelde. Ik was graag op mezelf, wel gelukkig, hoor. We hadden een warm gezin, een typisch Twents gezin in een katholieke arbeidersbuurt.
Het heeft wel even geduurd vooraleer ik ontdekte waar ik goed in was.
Moeder hoopte dat haar oudste zoon priester zou worden, niet gelukt. Ik ging psychologie studeren, bleek niets voor mij. Mijn legerdienst? Gestopt na twee weken. Toen ik succes begon te hebben op een podium werd mijn vader mijn grootste fan. Hij stierf op zijn 63ste, maakte nog net ons huwelijk mee. Hij was laaiend enthousiast over de Sint-Jorismis.
Je brengt geloof en grappen samen op zo'n ontwapenende manier ... alsof je de mens terug in zijn blootje zet voor God. Hoe doe je dat?
In het begin van mijn carrière als cabaretier kwam het beschouwende nauwelijks ter sprake. ‘Je laat maar één kant van jezelf zien. Je houdt je in’, zei Willem Wilmink eens. Daar ben ik over gaan nadenken. Na een onderbreking van 7 jaar kwam ik in 2007 opnieuw met een show in de zalen, ‘Na de pauze’. Daarin durf ik de diepte ingaan, zoals dat heet, zonder druk om grappig te moeten zijn. Zo gaat het op het einde van die show over de dood.
Het wonderlijke is nu dat uit een analyse van de kijkcijfers bleek dat ernstige passages op meer waardering kunnen rekenen, maar een lagere kijkdichtheid hebben.
Platte moppen verhogen de kijkcijfers, maar doen de waardering dalen. Dat heb ik later in mijn oudejaarsconference proberen op te lossen door het over hoop te hebben met Benedictus van Nursia, terwijl een blote ballerina het podium op komt dansen.
Kunst, humor en geloof kunnen elkaar best verdragen. Meer nog: ze kunnen niet zonder elkaar.
Als het geloof een hekel heeft aan kunst, wordt het heel vervelend. Als het te serieus wordt, kan het niet meer rechtstreeks raken. De naakte vrouw op het podium was een eerbetoon aan kwetsbaarheid, zachtheid en schoonheid.
Waar ben je momenteel mee bezig?
Ik heb net Le Petit Prince van Antoine de Saint-Exupéry in het Twents vertaald. Hij schreef dat poëtische verhaal tijdens de Tweede Wereldoorlog als een ode aan de onbevangenheid en onschuld van het kind. In december word ik 69, een leeftijd waarop je toch begint terug te blikken. En dan zie ik in mezelf nog altijd dat kind dat van een andere planeet lijkt te komen en verwonderd naar de wereld kijkt. Rondom mij zie ik nieuwe vormen van extreem-rechts denken, waartegen De Saint-Exupéry waarschuwde met de apenbroodbomen als beeld. Je moet ze op tijd uitrukken, want als je ze hun gang laat gaan, overwoekeren ze alles.
Tot slot, heb je een favoriet Bijbelfragment?
Dat wisselt. Nu denk ik aan de Brief van Paulus aan de Galaten (hoofdstuk 5, vers 4): Wie zijn heil in de wet zoekt, heeft gebroken met Christus. De enige wet is de wet van de liefde.
Meer weten
- Bestel de cd Missa Sancti Georgii via de website van Herman Finkers (19 €).
- Beluister de Missa Sancti Georgii op Spotify.
- Op Oudejaar kan je op NPO2 (Omroep Max) om 21.10 uur kijken naar de film De beentjes van Sint Hildegard. Herman Finkers schreef het scenario en speelt de hoofdrol.
