Humanitaire corridors leggen nadruk op integratie

Toen paus Franciscus op 18 maart 2023 duizenden vluchtelingen die via de humanitaire corridors van Sant’Egidio veilig naar Europa waren gekomen en de netwerken die hen opvangen in Rome in audiëntie ontving, dachten de verantwoordelijken van de Sint-Egidiusgemeenschap in België dat zo’n bijeenkomst ook in ons land fijn zou zijn. Gisteren was het dan zover; op de zondag waarop ’s namiddags zoals elk jaar de verjaardag van Sant’Egidio in de Antwerpse kathedraal werd gevierd, kwamen tientallen mensen uit alle hoeken van het land ’s morgens in Laudato Si’ op de Antwerpse Linkeroever samen. Het werd een gezellige en bij momenten ontroerende bijeenkomst.

Met de humanitaire corridors bereikten intussen al 197 kwetsbare vluchtelingen ons land.

Signaal

Zijn de humanitaire corridors een druppel op een hete plaat? Met deze legale vluchtroute die Sant’Egidio heeft opgezet in Italië, Frankrijk, België en Andorra, werd inmiddels aan meer dan zesduizend kwetsbare vluchtelingen een nieuw leven gegund. Dat is niet veel in verhouding tot de noden, zegt coördinator Jan De Volder. Wij worden dagelijks overstelpt met vele vragen van mensen in nood die ook veilig naar Europa willen komen. Zesduizend is echter wel veel als je bedenkt dat sommige Europese landen - alle retoriek over Europese solidariteit ten spijt - zelf nauwelijks enkele tientallen vluchtelingen her-vestigd hebben. Maar wat we doen is vooral een sterk signaal.

Dit geeft aan dat een andere aanpak van de migratie- en vluchtelingenproblematiek mogelijk is. Jan De Volder

Controle

Humanitaire corridors zijn een publiek-private samenwerking. Het is goed dat voor opvang en integratie van vluchtelingen niet alleen naar de overheid wordt gekeken, maar dat vele mensen van goede wil hierbij betrokken worden, legt De Volder uit. Concreet behouden de Italiaanse, Franse, Belgische en Andorrese overheden volledige controle op wie door medewerkers van Sant’Egidio in Libanon of Turkije als ‘kwetsbare vluchtelingen’ worden geïdentificeerd en dus per vliegtuig en met een humanitair visum naar Europa gebracht. De begunstigden in ons land moeten daarna asiel aanvragen, maar dat lukt ook: tot nog toe kreeg al wie met deze humanitaire corridors naar België kwam internationale bescherming. Zij komen in afwachting echter niet in de opvang van de overheid terecht, maar wel in lokale – vaak christelijke – netwerken die hen opvangen en voor hun integratie zorgen.

Deze participatie van velen aan de opvang bevordert sterk die integratie.

Oecumenisch

Toen Sant’Egidio in 2016 in Italië met deze humanitaire corridors begon, was het initiatief meteen oecumenisch: naast de Italiaanse Bisschoppenconferentie (CEI) deden ook de Italiaanse protestanten mee. Ook in ons land is dat het geval. An Mollemans van het vicariaat Vlaams-Brabant en Mechelen en voorzitster Sally Cnudde van de protestantse vluchtelingenorganisatie Gave Veste zijn maar al te blij met hun samenwerking over confessionele grenzen heen. Samen vangen zij in het Mechelse nu opnieuw een gezin van vijf op, een ander gezin van negen is net aangekomen. Wij doen weer mee, zegt An Mollemans, omdat het met alle twintig gezinnen die we in 2018 opvingen heel goed gaat.

Sant’Egidio sloot al twee keer een akkoord met de staatssecretaris voor Asiel en Migratie, met steun van alle erkende erediensten van ons land.

Mensensmokkelaars

In Antwerpen waren zowel christelijke als moslimgezinnen die de Syrische burgeroorlog waren ontvlucht. Hun verhalen lopen gelijk en ze zijn stuk voor stuk schrijnend; deze mensen verloren hebben en houden en zagen geen toekomst meer, vaak omdat zij niet de nodige medische zorgen aan hun gehandicapte of zieke kinderen konden garanderen. Velen onder hen kwamen illegaal in Libanon terecht, waar ze geen uitweg meer zagen. Als wij niet met de humanitaire corridors van Sant’Egidio konden meegaan, hadden wij ook op mensensmokkelaars een beroep gedaan. Hoe vreemd toen we op Zaventem aankwamen: voor het eerst geen controles maar een warm welkom.

Legale migratiekanalen vormen inderdaad een ijzersterk wapen tegen illegale migratie.

Civil society

Wat opvalt, is dat de betrokkenheid van de civil society bij de opvang een groot verschil maakt. In de gemeenschappen waar wij deze vluchtelingen opvangen, valt de argwaan voor migranten bij vele mensen weg, zeggen enthousiaste landgenoten. Ook sommige vluchtelingen zelf ontpoppen zich als een sleutelfiguren bij de integratie van nieuwe vluchtelingen; zij helpen hen bij hun kennismaking met de Belgische samenleving of met papierwerk of zij zijn nuttige tolken bij de opvang van nieuwe gezinnen. Ik ben blij voortaan een schakeltje te kunnen vormen in die grote familie die mij hier gastvrij ontvangen heeft.

Ik hoop dat ook Zweden humanitaire corridors wil opzetten. Kardinaal Anders Arborelius

Gebed en dienst aan de armen

Voor de viering van haar 55ste verjaardag heeft Sant’Egidio in de Benelux kardinaal Anders Arborelius, de bisschop van Stockholm, uitgenodigd. De ongeschoeide karmeliet, die vijftig jaar geleden een tijdlang in Brugge studeerde en nog altijd vloeiend Nederlands spreekt. In zijn homilie in de Antwerpse kathedraal ging hij in op de specifieke roeping van Sant’Egidio: het gebed en de dienst aan de armen. Als ons gebed waarachtig en authentiek is, opent het onze ogen voor de verborgen aanwezigheid van Jezus in de armen en noodlijdenden. […] Paus Franciscus spoort ons aan om de stem van de Geest te horen in de armen, in de ‘mensen van de periferie’.

Wij ontmoeten God in het gebed en in onze ontmoetingen met andere mensen. Kardinaal Anders Arborelius