Jade (22) en Matthias (26): ‘Onenigheid in de Kerk ontmoedigt’

‘Ik geloof in de ene, katholieke Kerk’, zeggen christenen van alle denominaties in de geloofsbelijdenis van Nicea-Constantinopel. We geloven formeel in eenheid. Tegelijk ervaren mensen de kerk vaak als een plaats van conflict en onenigheid. Denk bijvoorbeeld aan de godsdienstoorlogen uit het verleden en de uitblijvende oecumene, maar ook aan de seksuele moraal van de Kerk en dagelijkse geschillen. Om met die tegenstelling om te gaan, worden conflicten vaak ondergeschikt gemaakt aan een kunstmatige notie van eenheid. De Logos-studiedag Eenheid en onenigheid gaat op zoek naar een vruchtbaarder verstaan van kerkelijke eenheid, want ‘misschien zijn meningsverschillen wel goede bouwstenen voor een nieuw verstaan van het geloof in de ene kerk’.

De dag begint met getuigenissen van Jade Willaert en Matthias Ausloos, allebei jonge theologen met hun eigen verhaal van eenheid en onenigheid. Ze tonen meteen de relevantie aan van het thema.

Jade Willaert (22), gelovig en lgbti

‘In de samenleving heerst het idee dat lgbti-mensen in de Kerk alleen maar een religieus trauma kunnen oplopen. Als lgbti-persoon kan en mag je niet gelovig zijn. Zelf ben ik een gelovige lesbische vrouw. Ik doe ook onderzoek naar de problematiek tijdens mijn master theologie.

Mensen uit de lgbti-gemeenschap worden in twee conflicten meegesleurd: de polarisatie tussen ‘progressieven’ en ‘conservatieven’ enerzijds en een innerlijk conflict tussen hun identiteiten anderzijds. Op dat laatste wil ik mij concentreren, want het is fundamenteler.

Op de Wereldjongerendagen vond mijn gastgezin dat ik moest gaan biechten, nadat ze op Facebook hadden gezien dat ik een vriendin had.

Met een zwaar gemoed deed ik wat ze vroegen. Maar de priester omhelsde me en zei dat ik me nooit meer moest verontschuldigen voor wie ik ben. Nog in verwarring kwam ik midden in een groep zingende jongeren van de ‘regenboogkerk’ Equally Blessed terecht. Het leek wel een teken. Ik ontdekte dat gelovige lgbti vier argumenten hebben om in de complexiteit te blijven staan: elke club of organisatie heeft zijn tekortkomingen, begrip voor verschillende snelheden in de wereldkerk, proberen de Kerk van binnenuit te veranderen en een lokale gemeenschap zoeken waar ze zich aanvaard weten. 

Volgens mij kan de Kerk in Vlaanderen deze groep op twee manieren meer nabij zijn.

1. Allereerst is er het aanspreekpunt ‘Homoseksualiteit en geloof’, opgericht als ‘bijzondere zorg voor bijzondere gevallen’. Deze benadering kun je ‘inclusie-segregatie’ noemen, omdat lgbti-gelovigen onderscheiden worden van de andere. Ze doet recht aan hun specifieke worstelingen en erkent hun historische uitsluiting in de kerk. Uit gesprekken met de doelgroep blijkt echter dat deze benadering niet hun voorkeur geniet. Respondenten geven aan dat ze te exclusief is en op hun anders-zijn focust.
2. De andere benadering – ‘inclusie-integratie’ – maakt geen onderscheid, maar maakt geen plaats voor de interne worsteling en situatie van lgbti.

Ik pleit voor het verzoenen van beide benaderingen als op elkaar volgende stappen in de tijd. Inclusie-segregatie is een tijdelijke, maar noodzakelijke stap naar inclusie-integratie, wat in het licht van eenheid in de kerk inderdaad het streefdoel moet zijn. Bovendien betekent echte integratie dat de inclusie van lgbti-gelovigen niet alleen hen, maar ook de dynamiek van de gehele gemeenschap transformeert.'

Matthias Ausloos (26), kerkvrijwilliger

‘Waar mensen zijn, wordt gemenst’, zei mijn opa zaliger altijd. Ook in de Kerk is dat zo. Dat is logisch: bestaat eenheid niet uit de vereniging van mensen die onderling heel verschillend zijn? Dit gezegd zijnde, de onenigheid in de Kerk kan wel ontmoedigend werken. Ik noem een aantal ervaringen.

1. Kritiek geven is gemakkelijk. Ik zie het rond mij gebeuren. Pastorale medewerkers hebben kritiek op de bisschoppen, parochianen op de pastoor, enzovoort. Die kritiek is zeker niet altijd onterecht, maar zonder actief meewerken, is ze niet vruchtbaar.
2. De structuren en niveaus in de Kerk slagen er te weinig in om samen te werken. Hoewel we allemaal met dezelfde uitdagingen kampen, is er nauwelijks samenwerking, bijvoorbeeld tussen territoriale parochies.
3. Een andere vorm van onenigheid, namelijk de kerkpolitieke of -ideologische, vind ik vooral op sociale media. Daar kunnen katholieken elkaar soms hevig verwijten, terwijl we het ongetwijfeld allemaal goed voorhebben met de Kerk en Christus’ boodschap voor de wereld. Het alternatief voor een gepolariseerde en gefragmenteerde Kerk is er dan ook één waar echt gesprek gevoerd wordt.
4. Het bestaan van gelovige jongeren in Vlaanderen is vaak heel eenzaam. Dat geldt zowel voor jongeren die al heel hun leven naar de kerk gaan, als voor zij die het geloof pas hebben (her)ontdekt. Een belangrijke oorzaak is het gebrek aan kerkelijke eenheid. Waar moet een jongere, op zoek in het geloof maar zonder band met een specifieke gemeenschap, terecht? In grotere steden is er een aanbod voor wie op zoek gaat, maar dichter bij huis? Hoewel er in de Kerk steeds meer over dialoog met jongeren wordt gesproken, blijft de eigenlijke dialoog mét hen uit.

Dat er onenigheid bestaat in de Kerk, is op zich geen schande. Bestaat eenheid niet juist uit het verenigen van verschillende mensen? Geen wonder dat de wereldkerk grote verschillen in zich draagt. Meningsverschillen kunnen ook aanleiding geven tot diepe gesprekken en op die manier tot vernieuwing. We zouden ze misschien beter leren omarmen.'

Dat is precies wat het synodaal overleg voorstelt. In die zin is de studiedag van Logos bijzonder actueel, precies tussen de twee sessies van de synode over synodaliteit in.

Meer weten

• De jaarlijkse LOGOS studiedag over Eenheid en onenigheid in de Kerk vindt plaats op dinsdag 7 mei. Na de getuigenissen volgen lezingen met professoren Mariecke van den Berg en Raf Geenens, telkens gevolgd door gesprek met de zaal. Ontdek alle info.
• Op 23 april organiseert TheoTeam 'ANA' haar eerste studiedag gewijd aan lgbti+, kerk en samenleving. Deze studiedag is een uitnodiging om de waaier aan identiteiten, ervaringen en perspectieven te verkennen, begrijpen en waarderen. Info.