Karlijn Demasure wikt nieuwe kerkelijke wetten over misbruik
Met een motu proprio vaardigde paus Franciscus eerder deze week nieuwe wetgeving uit in de strijd tegen seksueel misbruik in pastorale relaties. De nieuwe normen gaan in vanaf 1 juni en kunnen na 3 jaar bijgesteld worden.
Karlijn Demasure werkt al 30 jaar op het thema en doceert onder meer aan de pauselijke universiteit Gregoriana. We vroegen haar de nieuwe wetgeving ter zake kritisch te beoordelen.
Nieuwe wetten grote stap in goede richting
Positief
- meldingsplicht • Als ambtsdragers en religieuzen (los van het biechtgeheim) weet hebben van seksueel misbruik, moeten ze dat melden.
- ook volwassenen • Het motu proprio slaat niet alleen op misbruik van minderjarigen en kwetsbare volwassenen, maar ook op volwassenen in een gezagsrelatie. Denk aan seminaristen en religieuzen.
- machtsmisbruik • Seksueel misbruik is elk misbruik van gezag dat de seksuele integriteit aantast.
- kinderporno tot 18 jaar • Tot voor kort stond kinderporno voor beelden van kinderen onder de 14 jaar. Nu wordt de leeftijdsgrens impliciet verlegd.
- meldingspunten • Binnen het jaar moet elk bisdom wereldwijd een meldpunt hebben waar slachtoffers gemakkelijk en veilig toegang toe hebben.
- aandacht voor slachtoffers • Voor het eerst krijgen slachtoffers een belangrijke plaats in kerkelijke wetgeving.
- termijnen • Er is 3 maal sprake van termijnen in het motu proprio. De maatregelen kunnen niet op de lange baan geschoven worden. Er is controle mogelijk.
- hoge gezagsdragers • Er is veel aandacht voor de verantwoordelijkheid van bisschoppen in dit document. Ook zij kunnen aangeklaagd worden. Het is de verantwoordelijkheid van de aartsbisschop om het onderzoek in eerste instantie te voeren en de Congregatie voor de Geloofsleer in te lichten over de vorderingen.
Aandachtspunten
- aandacht voor slachtoffers nog te vaag • Slachtoffers moeten zowel spiritueel, medisch als therapeutisch geholpen worden. Maar het document zegt niet door wie, voor hoe lang, met welke middelen. Deze richtlijn kan zowel minimaal als maximaal geïnterpreteerd worden.
- meldingspunten • Is het realistisch om te verwachten dat alle bisdommen in de wereld - denk bijvoorbeeld in Afrika - binnen het jaar zo'n meldingspunt hebben? Het moet wel een werkbaar centrum zijn.
- hoge gezagsdragers • Bisschoppen worden voortaan door de aartsbisschop opgevolgd in geval van misbruik, in plaats van door Rome. Dat betekent dat er sneller en adequater gehandeld kan worden. In kleine landen als België echter zou dit problematisch kunnen zijn, omdat de aartsbisschop erg dicht bij de bisschoppen staat. Een verplichte maandelijkse rapportering aan Rome vermijdt echter een mogelijk toedekken.
- priesters • In dit document wordt vooral scherp gesteld op bisschoppen, minder op misbruik door priesters. Hier missen we termijnen en concrete afspraken.
Tot slot
Karlijn Demasure: Ik had gehoopt dat er ook een aanpassing zou komen van het pauselijk geheim rond de procedures en resultaten van misbruikdossiers. Ik verwacht dat dit nog op komst is. In maart verscheen al een document over de strijd tegen misbruik binnen het Vaticaan. Mogelijk kiest men ervoor stapsgewijs te werk te gaan en alvast vooruitgang te maken met punten waarover eensgezindheid bestaat. Wellicht is dit document daarom ad experimentum. Zo kan men nog bijstellen waar nodig, ook afhankelijk van een grondigere hervorming van structuren.
Dit document is hoe dan ook een grote stap in de goede richting.