Op de koffie bij zusters van Moeder Teresa in Gent

19 jaar na haar overlijden wordt Moeder Teresa op 4 september 2016 door de Kerk heilig verklaard, na een levenslange dienst aan de armsten van de armen. Wereldwijd kreeg ze erkenning voor haar buitengewone bijdrage aan de zorg voor hen waar niemand naar omkeek. Een klein zaadje is uitgegroeid tot een grote boom met vele takken. Vele zusters, broeders, priesters en leken voeden zich aan dezelfde bron.

Hoe het ooit begon

Als ik ooit een heilige word, dan word ik er ongetwijfeld een van de ‘duisternis’. Ik zal voortdurend afwezig zijn in de hemel – om het licht aan te steken van hen die op aarde in duisternis verkeren. Deze woorden van Moeder Teresa zouden we kunnen interpreteren als haar missie: het licht van Gods liefde te brengen aan hen die in duisternis verkeren.

Als jong meisje in Skopje (Albanië) had ze al een grote liefde voor God en voor de armen die ze gestalte wilde geven als missionaris in India, met de hoop zo veel mogelijk zielen te redden uit de duisternis van het ongeloof. Daartoe was ze ingetreden bij de zusters van Loreto, een congregatie die zich voornamelijk wijdde aan onderwijs. Na haar eerste vormingsjaren werd de jonge zuster aangesteld om les te geven, een taak die zij met buitengewone ijver vervulde. Op zondagen ging ze naar de sloppenwijken van Calcutta, een zelfgekozen apostolaat dat een diepe indruk naliet. In 1937 sprak zij haar definitieve ja om zich voor de rest van haar leven geheel aan God te wijden en werd ze, overeenkomstig het gebruik van Loreto, nu Moeder Teresa genoemd.

Mystieke ontmoeting met Christus

Op 10 september 1946 had Moeder Teresa, onderweg met de trein, een bijzondere mystieke ontmoeting met Christus. Het was als een tweede roeping: Jezus vroeg haar om alles achter te laten en Hem te volgen, de sloppen in - om Hem te dienen in de armsten van de armen. Moeder Teresa beschouwde deze dag als het echte begin van de Missionaries of Charity, de congregatie die tot doel zou hebben het lessen van de dorst van Jezus aan het kruis, de dorst naar liefde en zielen.

Het kruiswoord uit het Johannes-evangelie ‘Ik heb dorst’ was voor Moeder Teresa de samenvatting van haar roeping en haar zending.

Dorst werd voor haar synoniem van Gods onuitputtelijk liefdevol verlangen naar de mensen. Ze wist zich geroepen om het diepe mysterie van Gods dorst naar liefde bekend te maken te maken aan de armen, om het licht van Christus te brengen in hun krotten en hun mensonwaardige levensomstandigheden.

Stichting van de congregatie

Een nieuwe congregatie sticht je niet zomaar. Moeder Teresa moest met veel geduld en vertrouwen wachten op de officiële erkenningen. Toch werkte haar voorbeeld van evangelische dienstbaarheid aanstekelijk en al snel sloten de eerste meisjes zich bij haar aan. Ze bezochten en verzorgden de armen in hun huizen, zorgden voor onderdak voor de stervenden langs de straat en begonnen met een zondagsschool voor de verwaarloosde kinderen. Langzaam groeide en bloeide de congregatie, ook internationaal. Overal lag de nadruk op de zorg voor de armen. Moeder Teresa werd bekend over de hele wereld en ontving in 1979 de Nobelprijs voor de Vrede. Ze overleed op 5 september 1997 op 87-jarige leeftijd.

Duisternis

Pas na haar overlijden ontdekte men in haar persoonlijke geschriften de verborgen prijs van het licht dat ze in vele harten had ontstoken: zelf verkeerde Moeder Teresa jarenlang in een verschrikkelijke innerlijke duisternis.

De kleine vrouw die altijd bleef glimlachen, heeft aan de binnenkant de ervaring gekend 'ongewenst, onbemind en verwaarloosd' te zijn.

Geleidelijk aan kwam ze tot het inzicht dat deze pijnlijke ervaring een deel vormde van haar zending. Het was een delen in het lijden van de Gekruisigde, het Golgota van Jezus en het Golgota van de armen die deze verworpenheid kennen. Toch hield haar geloof onwrikbaar stand en leerde ze uiteindelijk van de duisternis te houden.

Zuster Albertina, op dit moment de verantwoordelijke in de gemeenschap van de Missionaries of Charity in Gent, getuigt:

Ik heb Moeder zelf nooit ontmoet, maar ik voel haar aanwezigheid zo levendig en sterk alsof ik haar heel goed ken. Voor mij is ze een bron van inspiratie en ik twijfel er niet aan dat ik haar heb ontmoet in de geest. Net zoals elke heilige is ze een wegwijzer naar God, een model om na te volgen, niet om te kopiëren. De officiële heiligverklaring bevestigt voor mij dat de manier waarop zij leefde ons tot heiligheid kan brengen.

Het is zo bemoedigend om te weten dat Moeder ook zoveel duisternis kende, maar ze liet niet toe dat deze haar uiteindelijk overweldigde. Ze bleef bij haar voornemen om te glimlachen en toonde ons dat we geen angst moeten hebben voor het kruis. Zuster Albertina

De zuster vervolgt: Natuurlijk klinkt er altijd kritiek, zoals bij ieder bekend persoon. Ik trek me er niets van aan. Ik kan alleen maar glimlachen en denken: ‘als ze nu maar eens echt begrepen wie ze was’. Ook Jezus werd toch bekritiseerd? Kritiek op het beheer van al die miljoenen giften? Voor wie zou Moeder het anders gebruikt hebben dan voor de armen.

In deze congregatie vind ik een smaak van religieus leven die ik nergens anders gevonden heb: de grote liefde voor het gebed die samen spoort met de dienstbaarheid aan de armen.

In iedere kapel van de Missionaries of Charity staan naast het kruis de woorden van Jezus op de muur Ik heb dorst, als een herinnering aan het doel van onze spiritualiteit en onze zending. Zo blijft de oorspronkelijke inspiratie van Moeder om te zorgen voor de armen van Jezus in ons hoofd en in ons hart bewaard. Deze weg van gebed en naastenliefde maakt mij gelukkig.

Gemeenschap in Gent

In Gent is er sinds 1980 een gemeenschap van de Missionaries of Charity. De gemeenschap bestaat op dit moment uit een internationaal gezelschap van vijf zusters. Geregeld ontvangen we zusters uit verschillende landen van Europa die op retraite komen. Ons apostolaat hier in Gent bestaat in de eerste plaats uit het bezoeken van families, van mensen in het ziekenhuis of in een bejaardentehuis.

Het is zoals Moeder Teresa begon in Calcutta: de armen moeten niet naar ons komen, maar wij gaan naar hen toe.

We willen hen bemoedigen, met hen bidden en zo de eenzaamheid doorbreken, zegt zuster Albertina. Sommige mensen kijken echt uit naar ons bezoek, soms het enige dat ze krijgen. Een dame in de stad die we éénmaal per maand proberen te bezoeken, zei me: ‘Zonder de zusters zou ik al lang niet meer in leven zijn.’ De laatste jaren ontdekken we tevens de armoede onder de Roma-gezinnen die in Gent zijn neergestreken. We helpen daar ook met de voorbereiding op de sacramenten en geven catechese. Verder zorgen we voor opvang voor moeders in moeilijkheden en ondersteunen we op zaterdagvoormiddag mensen in nood met voedselbedeling. 

Zuster Albertina: Moeder leerde ons dat onze ‘binnenkant’ de drijvende kracht moet zijn voor de dienst aan de ‘buitenkant’. We beginnen onze dag daarom in de kapel met persoonlijk gebed, de lauden en de viering van de eucharistie. Ook op de middag komen we samen om te bidden alvorens we weer naar de mensen gaan. ’s Avonds hebben we nog eens anderhalf uur tijd voor gebed. Zo leven we contemplatief in het hart van de wereld.

Daarnaast is het leven in gemeenschap essentieel. We doen zoveel mogelijk samen, we zullen altijd per twee op de straat gaan. De diversiteit aan culturen en talenten in onze gemeenschap is uitdagend maar vooral verrijkend. Het is een vreugde om deel uit te maken van deze familie, binnen de grote familie die leeft uit dezelfde spiritualiteit.

God zelf is een familie, Hij is liefde en verbondenheid en wij mogen daarin delen. Zuster Albertina

• De gemeenschap van de Missionaries of Charity in Gent nodigt iedereen (religieuzen in het bijzonder) hartelijk uit op de dankviering voor de heiligverklaring van Moeder Teresa in de Sint-Baafskathedraal op zondag 11 september om 11 uur. Bekijk het evenement in de kalender.
• Dit artikel verschijnt ook in Kerkplein, het blad van het bisdom Gent. Bestel een exemplaar en ontdek nog veel meer nieuws over het bisdom. 
• Ontdek ons Dossier Moeder Teresa.