Laten we als Sint-Jozef de komst van een kind op ons nemen

Broeders en zusters, goedendag!

Vandaag zullen we ons bezinnen over de Heilige Jozef als vader van Jezus. De evangelisten Matteüs en Lukas stellen hem voor als voedstervader van Jezus en niet als biologische vader. Matteüs is nauwkeurig. Hij spreekt niet over schonk het leven aan – zoals hij doet voor alle voorvaderen in de stamboom van Jezus. Hij omschrijft Jozef als de man van Maria en uit haar werd Jezus geboren (1,16). Terwijl Lucas zegt dat Jozef de vader van Jezus was in de opvatting van de mensen (3,23), hij leek zijn vader.

Leviraat

Om het toegekende of wettelijke vaderschap van Jozef te verstaan, moet men voor ogen houden dat in het oude Oosten adoptie veel vaker gebeurde dan op onze dagen. Men denke aan de verspreide praktijk van het ‘leviraat’ in Israël. In Deuteronomium wordt het als volgt verwoord: Wanneer twee broers bij elkaar wonen en een van hen komt te sterven zonder een zoon na te laten, dan mag de vrouw van de overledene niet huwen met een man buiten de familie. Haar zwager zal gemeenschap met haar hebben, haar tot vrouw nemen en het zwagerhuwelijk met haar sluiten. De eerste zoon die zij hem schenkt, zal op naam van zijn overleden broer staan, zodat diens naam niet uit Israël verdwijnt. (25,5-6). Met andere woorden, de verwekker van dit kind is de zwager, maar de wettelijke vader blijft de overledene, die aan de pasgeborene alle erfrechten schenkt. Het doel van deze wet was dubbel: de overledene een nakomeling schenken en de erfenis veiligstellen.

Als officiële vader van Jezus oefent Jozef het recht uit de naam aan de zoon te geven en hem zo wettelijk te erkennen. Wettelijk is hij de vader, maar niet de verwekker, hij heeft hem niet het leven geschonken.

Naam

In de oudheid was de naam de samenvatting van de identiteit van een persoon. Je naam veranderen betekende jezelf veranderen. Zoals in het geval van Abram. God veranderde zijn naam in Abraham wat betekent vader van velen, immers, zo zegt Genesis, Ik heb u vader gemaakt van vele volken (17,5). Zo ook met Jakob die de naam Israël krijgt wat betekent gij hebt met God gestreden. Hij had met God gestreden opdat Hij hem zou zegenen (cf. Gen 32,29; 35,10). Bovenal betekende aan iemand of iets de naam geven: het eigen gezag over het benoemde duidelijk maken, zoals Adam deed toen hij alle dieren een naam gaf (cf. Gen 2,19-20).

Weesschap

Jozef weet dat voor het kind van Maria reeds door God een naam bereid is – de naam wordt aan Jezus gegeven door zijn ware vader, God. De naam Jezus betekent de Heer redt zoals de engel aan Jozef verklaart: Want Hij zal zijn volk redden uit hun zonden (Mt 1,21). Deze eigenaardigheid van de figuur van Jozef laat ons toe vandaag een beschouwing te wijden aan vaderschap en moederschap. Ik denk dat dit zeer belangrijk is: over het vaderschap denken vandaag.

We leven immers in een tijd van opvallend ‘weesschap’. Dat is eigenaardig. Onze samenleving is enigszins wees.

Men voelt dat, dit wees zijn. De figuur van de Heilige Jozef helpt ons verstaan hoe om te gaan met dit gevoel van weesschap dat ons vandaag zoveel leed doet.

Adoptie

Het volstaat niet een kind op de wereld te zetten om te beweren dat men vader of moeder is. Vader wordt men niet geboren. Men wordt het. En men wordt het niet slechts doordat men een kind op de wereld zet, maar omdat men er op verantwoorde wijze zorg voor draagt. Telkens iemand verantwoordelijkheid opneemt voor het leven van een ander, oefent men in zekere zin vaderschap uit ten zijnen opzichte (Apostolische brief Patris corde, Met het hart van een vader).

Ik denk hierbij vooral aan diegenen die openstaan om langs adoptie leven te onthalen. Dat is een edelmoedige en mooie houding.

Jozef toont ons dat een dergelijke band niet tweederangs is, het is geen uitweg. Dit soort keuze is een van de hoogste vormen van liefde en van vaderschap en moederschap. Talloze kinderen in de wereld kijken uit naar iemand die voor hen zorg opneemt! En vele echtparen wensen vaders en moeders te worden, maar slagen er niet in om biologische redenen. Of wensen, ook al hebben ze al kinderen, de gezinsliefde te delen met wie ervan verstoken bleef. Men moet niet bang zijn de weg van de adoptie te gaan, het 'risico' te lopen van het onthaal. Vandaag gaat met die kinderloosheid een zeker egoïsme gepaard. Onlangs sprak ik over de demografische winter die vandaag bestaat. Men wil geen kinderen of hoogstens één en niet meer. Vele echtparen hebben geen kinderen omdat ze niet willen of ze hebben er slechts één omdat ze er geen andere bij willen. Maar ze hebben wel twee honden, twee katten … Ah ja, honden en katten nemen de plaats in van de kinderen. Ik versta dat dit doet lachen, maar het is wel werkelijkheid.

Dit afwijzen van het vaderschap en het moederschap, maakt ons minder, ontneemt ons menselijkheid.

Zo wordt een beschaving ouder en zonder menselijkheid omdat ze de rijkdom van vaderschap en moederschap verliest. Een maatschappij zonder kinderen lijdt. Met enige humor zei iemand: En wie zal nu belastingen betalen voor mijn pensioen, als er geen kinderen zijn? Wie zal voor mij zorgen? Het was humoristisch bedoeld, maar het is de waarheid. Ik vraag aan de Heilige Jozef de genade de gewetens te wekken en hieraan te denken: kinderen hebben.

Vaderschap en moederschap zijn de vervulling van een menselijk leven. Denkt daaraan.

Er is spiritueel vaderschap en moederschap van wie zich aan God toewijdt. Maar wie in de wereld leeft en huwt, moet eraan denken kinderen te hebben, het leven te geven, want het zijn zij die je de ogen zullen sluiten, die om je toekomst bekommerd zijn. Bovendien, als je geen kinderen kunt hebben, denkt dan aan adoptie. Het is een waagstuk, zeker. Een kind hebben, biologisch of door adoptie, is steeds een waagstuk. Maar nog groter waagstuk is het er geen te hebben. Het is een groter waagstuk het biologisch of spiritueel vaderschap, moederschap af te wijzen.

Een man en een vrouw die gewild de zin van vaderschap en van moederschap niet ontwikkelen, missen iets voornaam, iets belangrijk.

Denkt hieraan asjeblieft. Ik wens dat de instellingen steeds klaar staan om te helpen bij adoptie, door te waken over de ernst ervan, maar ook door de noodzakelijke weg te vereenvoudigen om de droom van vele kleinen die een gezin nodig hebben waar te maken. De droom ook van vele echtparen die zich in liefde willen geven. Enige tijd geleden heb ik het getuigenis gehoord van iemand, een arts – belangrijk in zijn beroep – die geen kinderen had en met zijn echtgenote beslist had er een te adopteren. Op het ogenblik dat hen een kind werd toevertrouwd, werd erbij gezegd: We weten niet hoe het met de gezondheid zal zijn. Misschien heeft het wel een of andere ziekte. En hij zei: Als je me dit had gezegd vóór ik binnenkwam, misschien had ik dan wel neen gezegd. Maar nu ik het gezien heb, zeg ik: ik neem het mee. Dat is de wil om vader te zijn, om moeder te zijn, ook bij adoptie. Hebt hiervoor geen angst.

Ouderlijke liefde

Ik bid dat niemand zich beroofd zou voelen een band van ouderlijke liefde. En zij die ziek zijn aan kinderloosheid dat zij verder gaan zonder dat zo negatieve gevoel. Moge de Heilige Jozef zijn bescherming en zijn hulp schenken aan de wezen. Dat hij ten beste spreekt voor de echtparen die naar een kind verlangen. Hiervoor bidden we samen:

Heilige Jozef
Gij die met vaderlijke liefde Jezus hebt bemind,
wees de vele kinderen nabij die geen gezin hebben
en verlangen naar een vader en een moeder.
Steun de echtparen die geen kinderen kunnen hebben,
help hen, doorheen dit lijden, een groter project ontdekken.
Zorg dat niemand een thuis moet missen, een band,
een persoon die voor hem of voor haar zorg draagt;
en genees het egoïsme van wie zich afsluit voor het leven,
zodat het hart openbreekt voor de liefde.

• Vertaling uit het Italiaans: Marcel De Pauw msc
• Lees alles van paus Franciscus op Kerknet.